Biuletyn Internetowy

Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej

BIULETYN SEP – numer 37

 

Czeski   Cieszyn

9 / 2 0 1 5

 

http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html

 

AA1

 

W dniu 27.11.2014 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie, ul. Strzelnicza 209/28 w salce posiedzeń „Bajka“ Zarządu Głównego Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO) w Republice Czeskiej Uroczyste Spotkanie Elektryków

 

Uroczyste Spotkanie Elektryków – 27.11.2014 r.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP) 

zaprasza na Spotkanie Elektryków,

które odbędzie się w czwartek 27.11.2014 r. o godz. 15.00

w Czeskim Cieszynie, ul. Strzelnicza 28/209

(siedziba Zarządu Głównego PZKO, 3. piętro).

Program: 1) Zagajenie, przywitanie gości, 2) sprawozdanie z działalności SEP za okres 2013-2014 r., 3) sprawozdanie kasowe SEP, 4) wystąpienia gości, 5) dyskusja na temat programu działalności SEP w 2015 r., 6) spotkanie towarzyskie

 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

    W czwartek 27.11.2014 r. odbyło się w Czeskim Cieszynie (w salce konferencyjnej „Bajka“ Zarządu Głównego PZKO) uroczyste Spotkanie Elektryków. Imprezę organizuje regularnie co dwa lata Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej.

    Spotkanie zagaił Tadeusz Toman, przewodniczący Stowarzyszenia. Oprócz jego członków wzięli w nim udział zacni goście – Krzysztof Kolonko, delegat Zarządu Głównego Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP) w Warszawie, Andrzej Grabowski z Oddziału Gliwickiego SEP, Krzysztof Sitkiewicz z Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP, Andrzej Sanocki z Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Vítězslav Stýskala z Wyższej Szkoły Górniczej (Vysoká škola báňská) w Ostrawie i Mieczysław Hudeczek z Morawsko-Śląskiego Związku Elektrotechnicznego  (Moravskoslezský elektrotechnický svaz).

image006.jpg

przewodniczący Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC kol. Tadeusz Toman

 odbiera z rąk kol. Andrzeja S. Grabowskiego publikację jubileuszową z okazji 95 lecia SEP patrz też

    Sprawozdanie z działalności za okres od ostatniego spotkania we wrześniu 2012 r. wygłosił Stanisław Feber. Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w RC jest jednym z wielu polskich stowarzyszeń obywatelskich działających w Republice Czeskiej, i to oficjalnie o 1999 roku. Jego najważniejszymi działaniami statutowymi są integrowanie środowiska elektryków i organizowanie życia towarzyskiego, doskonalenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana najnowszych informacji technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków. Stowarzyszanie się Polaków – elektryków w warunkach Zaolzia jest potrzebne, bo nadrzędnym celem jest zachowanie polskiej tożsamości narodowej. Działamy na miarę swoich sił i środków finansowych. Organizacja zrzesza aktualnie 14 członków, a jego pracą kieruje 5-osobowy zarząd w składzie: Tadeusz Toman, Tomasz Stopa, Tadeusz Parzyk, Stanisław Feber i Zygmunt Stopa. Komisja rewizyjna działa w składzie Władysław Drong, Andrzej Macura i Władysław Niedoba. Wydajemy „Biuletyn Internetowy SEP“, który ukazuje się regularnie dwa razy rocznie. Oprócz działalności wydawniczej są organizowane odczyty i prelekcje oraz ekskursje do zakładów przemysłowych. Utrzymujemy kontakty z Oddziałem Gliwickim SEP im. prof. Stanisława Fryzego i Oddziałem Bielsko-Bialskim SEP, a także organizacjami czeskich elektrotechników. Informacje o naszej działalności są zamieszczane na stronach www.coexistentia.cz/SEP/index.html

    Wizję działalności Stowarzyszenia na okres następnych dwu lat przedstawił Zygmunt Stopa. Oprócz kontynuowania tradycyjnych form naszej pracy podkreślił konieczność poszerzenia bazy członkowskiej, głównie o elektryków młodszej generacji. Trzeba wspomnieć, że Zygmunt Stopa był niedawno odznaczony Medalem Honorowym im. prof. Obrapalskiego, który ustanowił Oddział Gliwicki SEP i Wydział Elektryczny Politechniki Śląskiej.

    W części towarzyskiej dyskutowano na temat kondycji organizacji elektrotechnicznych i o konieczności prawnego uregulowania zawodu elektryka, który jest zawodem bardzo odpowiedzialnym i wymaga odpowiedniego wykształcenia i praktyki zawodowej.

     Goście z Polski przekazali naszym elektrykom życzenia dalszego dynamicznego rozwoju Stowarzyszenia, sukcesów i osiągnięć na miarę wyzwań obecnych czasów . Wyrazili również nadzieję na dalszą życzliwą współpracę.

inż. Tadeusz Toman,

 przewodniczący Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC

 

Sprawozdanie z działalności

 

    Szanowni goście, szanowni członkowie!

    Pozwólcie, że w skrócie przedstawię działalność naszego Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej od 14.9.2012 r., kiedy odbyło się ostatnie uroczyste Spotkanie Elektryków w tym lokalu, mniej więcej w podobnym gronie osób.

    SEP działa jako jedno z wielu samodzielnych polskich stowarzyszeń obywatelskich działających w Republice Czeskiej, i to oficjalnie od 1999 roku. Od początku istnienia w ramach działalności statutowej najważniejszymi naszymi zadaniami są: integrowanie środowiska elektryków i tworzenie więzów koleżeńskich i organizowanie życia towarzyskiego, doskonalenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana najnowszych informacji technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków. Stowarzyszanie się Polaków – elektryków w warunkach Zaolzia jest potrzebne, bo nadrzędnym celem jest zachowanie polskiej tożsamości narodowej.

     Działamy na miarę swoich sił i środków finansowych. SEP aktualnie zrzesza 14 członków, a jego pracą kieruje 5osobowy zarząd w składzie: inż. Tadeusz Toman, inż. Tomasz Stopa, Tadeusz Parzyk, inż. Stanisław Feber i inż. Zygmunt Stopa. Komisja rewizyjna działa w składzie Władysław Drong, inż. Andrzej Macura, Władysław Niedoba. Stowarzyszenie wydaje „Biuletyn Internetowy SEP“, który ukazuje się regularnie dwa razy rocznie. Oprócz działalności wydawniczej są organizowane odczyty i prelekcje oraz ekskursje do zakładów przemysłowych. Zebrania członkowskie organizowane są zwykle w firmie EMTEST w Czeskim Cieszynie.

    Ważne jest też utrzymywanie kontaktów z Stowarzyszeniem Elektryków Polskich, organizacją o bogatej historii i silnej pozycji w społeczeństwie polskim. Od początku ściśle współpracujemy z Oddziałem Gliwickim SEP im. profesora Stanisława Fryzego. Nawiązaliśmy też współpracę z Oddziałem Bielskim SEP. Współpracujemy też z organizacjami czeskich elektryków. Bierzemy udział w konferencjach techników rewizyjnych w Ostrawie.

    Wykaz naszej działalności przedstawia się następująco: 1) zebranie członkowskie w Czeskim Cieszynie – 22.2.2013 r., 2) Tadeusz Toman i Tadeusz Parzyk wzięli udział w spotkaniu Morawsko-Śląskiego Związku Elektrotechnicznego, które odbyło się na terenie VŠB w Ostrawie 12.3.2013 r., 3) na zaproszenie inż. Mieczysława Hudeczka odwiedziliśmy firmę HUDECZEK SERVICE s.r.o. w Olbrachcicach – 31.5.2013 r., 4) zebranie członkowskie w Czeskim Cieszynie, na którym omawiano i przyjęto zmiany w statucie SEP, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej zarejestrowało znowelizowany statut Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej – Sdružení polských elektrotechniků v České republice 1.10.2013 r. – 12.9.2013 r.  5) w spotkaniu z okazji 60-lecia Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich w Gliwicach udział wzięli Tadeusz Toman i Zygmunt Stopa – 21.10.2013 r., 6) w obradach okrągłego stołu w siedzibie ZG PZKO w Czeskim Cieszynie udział wzięli Stanisław Feber i Tadeusz Parzyk – 21.10.2013 r., 7) zebranie członkowskie w Czeskim Cieszynie – 28.11.2013 r., 8) na Spotkaniu Elektryków prelekcję wygłosił Zygmunt Stopa, miała ona charakter pogadanki a jej tematem była ochrona środowiska w energetyce – 10.2.2014 r., 9)  w Walnym Zgromadzeniu bielskich elektryków wziął udział Tadeusz Toman – 28.2.2014 r., 10) prelekcję na temat audytu energetycznego wygłosił Witold Stopa – 25.4.2014 r., 11) spotkanie członkowskie w Czeskim Cieszynie – 20.6.2014 r., 12) robocze zebranie członkowskie w Czeskim Cieszynie – 8.9.2014 r.

    Członkowie naszego stowarzyszenia, to tylko nieznaczny procent elektryków – Polaków z Zaolzia, absolwentów szkół zawodowych, średnich i uczelni wyższych o kierunku elektrotechnicznym. Zakładam, że jest ich około 800. Najważniejszym zadaniem jest włączyć ich do pracy społecznej w naszym stowarzyszeniu elektrotechnicznym.

inż. Stanisław Feber,

sekretarz Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC

 

Życzenia Stowarzyszenia Elektryków Polskich Oddział Gliwicki im. prof. Stanisława Fryzego, 44-100 Gliwice, ul. Górnych Wałów 25/210

 

Z okazji Waszego spotkania podsumowującego działalność SEP w Republice Czeskiej za okres 2013-2014 członkowie Oddziału Gliwickiego SEP przesyłają życzenia dalszego dynamicznego rozwoju Stowarzyszenia, sukcesów i osiągnięć na miarę wyzwań obecnych czasów oraz owocnej i pożytecznej pracy na rzecz przemysłu elektrotechnicznego w Republice Czeskiej. W związku ze zbliżającymi się Świętami Bożego Narodzenia i nadchodzącym Nowym Rokiem 2015, Szanownemu Koledze Przewodniczącemu i pozostałym członkom Waszego Stowarzyszenia życzymy wszelkiej pomyślności, dużo zdrowia, osiągnięć oraz sukcesów w życiu zawodowym i osobistym, licząc jednocześnie na dalszą współpracę Waszego Stowarzyszenia z Oddziałem Gliwickim SEP. W imieniu Oddziału Gliwickiego SEP Prezes Oddziału Jan Kapinos.

 

Życzenia Stowarzyszenia Elektryków Polskich Oddział Bielsko-Bialski, 43-300 Bielsko-Biała, ul. 3 Maja 10

 

Bardzo dziękujemy za zaproszenie na dzisiejsze spotkanie. Na ręce Pana Przewodniczącego pragnę złożyć serdeczne gratulacje z okazji osiągnięć Stowarzyszenia w mijających latach jak również mieć nadzieję na dalszą życzliwą współpracę. Szczególnie zaś na wspólne spotkania bo przecież to właśnie takie chwile pozostają w naszej pamięci. Panu Przewodniczącemu oraz wszystkim członkom Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej a szczególnie bliskim naszemu sercu Elektrykom życzymy sukcesów w dalszej działalności zawodowej i społecznej oraz pomyślności w życiu osobistym. W imieniu Zarządu i Członków Bielsko-Bialskiego Oddziału Stowarzyszenia Elektryków Polskich Prezes Oddziału mgr inż. Krzysztof Sitkiewicz.

 

Spotkanie Elektryków – 17.3.2015 r.

 

Spotkanie odbyło się w piątek 27.3.2015 r. w siedzibie firmy Emtest w Czeskim Cieszynie. Przyjęto program spotkania, który zawierał krótkie omówienie działalności stowarzyszenia w minionym okresie, dyskusję na temat lektury fachowych pism elektrotechnicznych i informacje o planach na przyszłość. Przewodniczący SEP, inż. Tadeusz Toman poinformował, że artykuły o działalności SEP znajdują się na stronach internetowych www.coexistentia.cz. Jednocześnie dwa razy rocznie ukazuje się „Biuletyn Internetowy SEP“ Zainteresowani znajdą też ciekawe materiały na stronach internerowych Oddziału Gliwickiego SEP – www.sep.gliwice.pl i Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP – www.sep.bielsko.pl. W biblioteczce podręcznej stowarzyszenia można wypożyczyć fachowe pisma elektrotechniczne z Polski – „INPE – Informacje o Normach i Przepisach Elektrycznych“, „Spektrum“ i „Śląskie Wiadomości Elektryczne“ oraz czeskie pisma „ETM – Elektrotechnický magazín“, ukazujący się w Brnie i „Elektrotechnika v praxi“, ukazujący się w Ostrawie. Sekretarz SEP, inż. Stanisław Feber, przekazał, że w czerwcu 2015 r odbędzie się członkowskie SEP.  (Tadeusz Toman)

 

Spotkanie Elektryków – 25.6.2015 r.

 

Na czwartek 25.6.2015 r. zaplanowano robocze spotkanie członkowskie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej. Odbyło się ono w siedzibie firmy Emtest w Czeskim Cieszynie. W programie była ocena działalności stowarzyszenia w pierwszym półroczu bieżącego roku i realizacja aktualnych zadań wynikających z przyjętego programu pracy. Uczestnicy spotkania zobowiązali zarząd SEP, aby utrzymywał kontakty z Oddziałem Gliwickim SEP im. profesora Stanisława Fryzego oraz z Oddziałem Bielsko-Bialskim SEP.

 

Zaproszenie do Bielska

 

Zarząd Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP zaprosił przewodniczącego inż. Tadeusza Tomana i wiceprzewodniczącego inż. Tomasza Stopę na uroczystość 55-lecia Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP i nadania Oddziałowi imienia Karola Franciszka Pollaka organizowaną w dniu 17.9.2015 r. o godz. 16.00 w Sali Bielskiego Centrum Kultury w Bielsku-Białej, ul. Juliusza Słowackiego 27. W programie m. in.: rejestracja gości i wydanie materiałów okolicznościowych „Bielskie Centrum Kultury”, film o historii Oddziału Bielsko-Bialskiego, prelekcja historyczna dr Jerzego Polaka, uroczyste nadanie Oddziałowi imienia Karola F. Pollaka, wręczenie odznaczeń, wystąpienia gości. W programie artystycznym wystąpi zespół „Volosi”. Zaproszenie podpisał prezes Oddziału mgr inż. Krzysztof Sitkiewicz.

 

Zespół Szkół Elektronicznych, Elektrycznych i Mechanicznych

w Bielsku-Białej

 

Zespół Szkół Elektronicznych, Elektrycznych i Mechanicznych jest kontynuatorem 140-letniej tradycji. Szkoła miała swój początek w 1874 roku, kiedy to c. k. austriackie ministerstwo oświaty założyło w Bielsku Państwową Szkołę Zawodową, która w 1881 roku podwyższyła swój statut, stając się Państwową Wyższą Szkołą Przemysłową. Istniała przez całe dwudziestolecie międzywojenne, z przerwą wojenną, pod tą nazwą funkcjonowała do 1950 roku. W następnym okresie z dwóch jej wydziałów: mechanicznego i elektrycznego, zorganizowano Technikum Mechaniczno-Elektryczne. Szkoła jest jedną z dwudziestu średnich szkół technicznych w Polsce i zajmuje znaczące miejsce na listach ogólnopolskiego rankingu szkół średnich. (Śląskie Wiadomości Elektryczne, 5/2014)

 

Hawierzów był bez prądu

 

Przerwa w dostawach prądu sparaliżowała na jakiś czas w czwartek przed południem Hawierzów. Powodem była awaria transformatora. Pracownicy spółki energetycznej ČEZ od razu zabrali się do jego naprawy. Centrum miasta było bez prądu tylko przez dziesięć minut. W innych dzielnicach przerwa w dostawach prądu trwała dłużej. Awaria skomplikowała życie wielu hawierzowianom. Kilku z nich zostało uwięzionych w windach. Policja oraz służby ochraniarskie otrzymały sygnały o uruchomieniu urządzeń alarmowych w niektórych strzeżonych budynkach. Nieczynna była przez jakiś czas także sygnalizacja świetlna na skrzyżowaniach. „Energii elektrycznej nie zabrakło w miejskim szpitalu. Od razu włączyło się awaryjne zasilanie“ – powiedział Pavel Švarc z kierownictwa szpitala. (Głos Ludu, 2.5.2015 r.)

 

Cesarsko-królewska drukarnia Prochasków

 

Pierwsza oficyna drukarska została założona w Cieszynie w roku 1806 przy ulicy Stromej. Otworzył ją przybyły z Opawy Fabian Beinhauer, który jeszcze w tym samym roku odsprzedał ją Tomaszowi Proszasce. Powód przyjazdu urodzonego i wyuczonego w Pradze drukarza nie jest do końca znany. Najbardziej popularna hipoteza wiąże go z osobą księdza Leopolda Szersznika, który posiadając wiele kontaktów w Pradze sprowadził go prawdopodobnie do Cieszyna. W nowej oficynie drukarskiej zostało później wydanych wiele prac księdza, m. in. jego słownik, w którym zebrał biogramy najbardziej znaczących osób w historii Śląska Cieszyńskiego. Szersznik jako prefekt gimnazjum wydał w tejże oficynie również podręcznik dla uczniów zgłębiających język łaciński. Najstarsze druki pochodzą z lat 1807-1811. Drukarnia znajdowała się w rękach rodu Prochasków ponad 130 lat. Po śmierci Tomasza Prochaski prowadzeniem oficyny zajął się jego syn Karol, a następnie wnuk Karol i tak przez cztery kolejne pokolenia. Drukarnia zmieniła się z małej oficyny w potężny nowoczesny kombinat, jeden z najsłynniejszych w Austro-Węgrzech. W latach 80-tych XIX wieku Prochaskowie przenieśli się do nowo wybudowanego zakładu po lewej stronie Olzy, w którym drukarnia mieści się do dziś. Zakład rozwijał się znakomicie praktycznie do 1920 roku, kiedy znalazł się na terenie Czechosłowacji. Wtedy zmalała liczba zamówień, skurczył się rynek zbytu. Pożyczki bankowe oraz kryzys lat 30-tych XX wieku ostatecznie doprowadziły do przejęcia drukarni przez bank, a podczas wojny do zmiany właściciela na przybyłego z Rzeszy działacza nazistowskiego, który drukował tutaj mnóstwo propagandowej literatury. Po wojnie drukarnia została upaństwowiona, a w latach 90-tych sprywatyzowana. Obecnie ponad 70 procent jej produkcji to druki na rynek zagraniczny, głównie niemiecki. (Zwrot 3/2015)

 

Fontanna już działa

 

Wcześniej niż w poprzednich latach, bo już we wtorek 28.4.2015 r. wytrysnęła w tym roku popularna wśród mieszkańców Czeskiego Cieszyna fontanna w parku w Alejach Masaryka. Fontannę otwierano zwykle po zimie 1 maja, w tym roku odkręcanie kurka z wodą przyspieszono dzięki pięknej wiosennej pogodzie. „Przed zimą obie fontanny, w Alejach Masaryka i na rynku Armii Czechosłowackiej, konserwujemy. Przed wiosennym otwarciem czyścimy je, sprawdzamy okalające je żarówki. Cieszyniacy z obu brzegów Olzy bardzo je lubią“ – przekonuje Edward Kajfosz, troszczący się o miejskie wodne atrakcje. (Głos Ludu, 5.5.2015 r.)

 

Zamienniki klasycznych żarówek

 

Dr. inż. Przemysław Tabaka z Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP i Instytutu Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej publikuje w miesięczniku INPE, nr 190 z lipca 2015 r. rozważania o zamiennikach klasycznych żarówek. Zamieszczamy fragmenty tej pracy.

    Jeszcze do niedawna powszechnie stosowanymi źródłami światła w gospodarstwach domowych były tradycyjne żarówki. Prosta budowa, niski koszt, a także możliwość wykonania ich o szerokim  zakresie mocy i napięć znamionowych sprawiły, że stały się one bardzo popularnym źródłem światła. Przy włączeniu zaświecają się natychmiast, nie potrzebują do pracy żadnych urządzeń rozruchowych i pomocniczych, stanowią bezindukcyjne obciążenie elektryczne, a przy włączeniu do sieci przy prądzie przemiennym nie powodują zmniejszenia współczynnika mocy. Niestety – posiadają niską skuteczność świetlną – do kilkunastu lumenów z wata. Spowodowane jest to między innymi tym, że większość promieniowania przypada w obszarze podczerwieni, na które oko ludzkie nie reaguje. Do tego straty związane z nagrzewaniem wsporników prądu oraz pochłanianiem światła przez ścianki bańki i trzonek sprawia, że zaledwie kilka procent energii elektrycznej z sieci przekształcane jest na energię użyteczną – światło. Innymi słowy żarówki są bardzo nieekonomicznymi źródłami światła.

    Z tego powodu urzędnicy Unii Europejskiej podjęli decyzję o wprowadzeniu stosownych uregulowań prawnych mających na celu wyeliminowanie z rynku konwencjonalnych żarówek. Głównym zamysłem ich wycofania było ograniczenie zużycia energii elektrycznej w sektorze oświetlenia mieszkań, co z kolei ma się przełożyć na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. Szacuje się, że w Europie, w wyniku wycofania klasycznych lamp żarowych emisja CO2 (gazu, który przyczynia się do ocieplenia klimatu) spadnie o 15 milionów ton. Dysponując takimi wycinkowymi danymi, można dojść do stwierdzenia, że ustanowiony zakaz wprowadzenia na rynek energochłonnych źródeł światła jest jak najbardziej zasadny, albowiem wiąże się między innymi z długoterminowymi korzyściami dla środowiska. Stosując w miejsce konwencjonalnej żarówki bardziej wydajne źródła światła, przyczyniamy się do ratowania naszej planety, a także ponosimy mniejsze koszty związane z eksploatacją tych lamp.

   Podjęte działania mogą jednak budzić pewne wątpliwości. Wprowadzając „zakaz stosowania“ żarówek w zasadzie zostaliśmy zmuszeni do zakupu energooszczędnych źródeł światła. Na rynku pojawiła się bogata oferta „nowych“ źródeł światła o innej konstrukcji, innej zasadzie działania i wreszcie innych właściwościach. Użytkownicy zostali postawieni przed niełatwym zadaniem związanym z dokonaniem właściwego wyboru lampy zastępującej klasyczną żarówkę.

    Jak to się stało, że z rynku Unii Europejskiej zaczęto wycofywać żarówki? We wrześniu 1992 r. została wydana Dyrektywa Rady 92/75/EWG, w której wymieniono typy urządzeń sprzedawanych do użytku w gospodarstwach domowych, w odniesieniu do których zachodzi potrzeba podawania informacji w formie etykiet o zużyciu energii. W podanym wykazie znalazły się źródła światła. W styczniu 1998 r. została przyjęta Dyrektywa Komisji 98/11/WE, w myśl której wszystkie źródła światła przewidziane do użytku w gospodarstwach domowych i zasilane napięciem sieciowym powinny na opakowaniach mieć zamieszczoną informację o efektywności energetycznej. Wzory etykiet energetycznych oznaczone są literami od A do G, gdzie „A“ oznacza najwyższą wydajność, zaś „G“ – najniższą. Dla przykładu tradycyjne żarówki głównego szeregu posiadały klasę E. W czerwcu 2005 r. Komisja Europejska wydała Dyrektywę 2005/32/WE dotyczącą tzw. ekoprojektowania. Miała ona zawierać wytyczne dla proekologicznego wytwarzania produktów wykorzystujących energię. W obszernym tekście dyrektywy wymieniono liczne grupy odbiorników, które zużywają jej zbyt wiele. Oświetlenie gospodarstw domowych pojawia się w niej tylko raz, w krótkim zdaniu pobocznym. Kierując się tą dyrektywą Komisja Europejska wzięła pod uwagę tradycyjne żarówki i sformułowała kryteria efektywności energetycznej, które utorowały drogę całkowitemu wycofaniu z rynku tradycyjnej żarówki. Kwestia dotycząca stosowania klasycznych żarówek nie została nigdy poddana pod głosowanie w Parlamencie Europejskim – Parlament Europejski może zgłosić veto wtedy, kiedy głosowania zażąda większość posłów, w przypadku, że takiego głosowania nie ma, decyzja Komisji automatycznie staje się Rozporządzeniem Komisji. W marcu 2009 r. zostaje wydane Rozporządzenie Komisji NR 244/2009 w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do użytku domowego. Podano w nim wymagania jakie muszą spełniać bezkierunkowe lampy do użytku domowego. Z uwagi na bardzo rygorystyczne wymagania, których nie spełniały żadna z konwencjonalnych żarówek, w poszczególnych etapach wprowadzono odstępstwa. Dzięki temu wycofywanie z rynku tradycyjnych żarówek przebiegało etapami: do 1.9.2009 r. żarówki matowe oraz przezroczyste o mocach 100 W i większych, do 1.9.2010 r. żarówki o mocy 75 W, do 1.9.2011 r. żarówki o mocy 60 W, do 1.9.2012 r. żarówki o mocy 15 W, 25 W i 40 W. Podane wymogi nie dotyczą tzw. lamp kierunkowych oraz lamp do celów specjalnych. W lipcu 2012 r. ustanowiono kolejne Rozporządzenie NR 847/2012, w którym podano wymagania także w odniesieniu do lamp kierunkowych oraz lamp niskonapięciowych. Wprowadzono także nowe klasy efektywności energetycznej, a mianowicie klasy „A+“ oraz „A++“, eliminując przy tym klasy „F“ oraz „G“. Tak więc nowa etykieta energetyczna posiada zakres klas efektywności energetycznej od „A++“ do „E“. W grudniu 2012 r. wydano następne Rozporządzenie Komisji nr 1194/2012, w którym podano wymogi dotyczące efektywności energetycznej w odniesieniu do lamp kierunkowych. Analiza parametrów w odniesieniu do dostępnych na rynku lamp żarowych oznacza, że niektóre z żarówek halogenowych zostały przesunięte do niższej klasy efektywności energetycznej, natomiast konwencjonalne żarówki reflektorowe będą do 2016 r. wycofane z rynku.

    Zamienniki konwencjonalnych żarówek. Stopniowa eliminacja tradycyjnych żarówek z rynku europejskiego spowodowała, że konsumenci są zmuszeni do zastępowania ich tzw. energooszczędnymi zamiennikami. Oczywiście, każdy kto w mieszkaniu używa jeszcze tradycyjnych żarówek nie musi ich zastępować bardziej wydajnymi źródłami światła. Regulacje Unii Europejskiej przedstawiają jedynie wymagania jakie muszą spełniać nowe lampy produkowane na rynek Unii Europejskiej. Oferta producentów źródeł światła mających zastąpić klasyczną żarówkę jest bardzo szeroka. Można do nich zaliczyć: a) żarówki halogenowe – a) na napięcie sieciowe 230 V, z kapsułką niskonapięciową ok. 6 V, b) zintegrowane świetlówki kompaktowe – a) z odsłoniętymi rurkami: prostymi o klasycznej formie litery U, spiralnymi lub ukształtowanymi w charakterystyczny sposób tworzący obrys do bańki tradycyjnej żarówki, b) z mlecznym kloszem, c) przystosowane / nieprzystosowane do współpracy ze ściemniaczem, d) z wymiennym trzonkiem (E14/E27), elektronicznym układem stabilizacyjno-zapłonowym oraz rurkami wyładowawczymi, e) współpracującymi z diodami LED, lampy LED – a) wykonane z wykorzystaniem diod LED, diody, które kształtem przypominają kapsułkę, b) wykonane z wykorzystaniem diod SMD, mające kształt kwadratu lub prostokąta, c) z nieosłoniętymi diodami LED, d) wyposażone w przezroczysty lub mleczny klosz, e) przystosowane / nieprzystosowane do współpracy ze ściemniaczem. Rurki wyładowcze świetlówek kompaktowych mogą być ukształtowane w zasadzie w dowolny sposób, przykładem tego może być świetlówka o oryginalnym kształcie przypominającym wygląd ludzkiego mózgu. Została ona zaprojektowana przez białoruskich projektantów. Ciekawym rozwiązaniem konstrukcyjnym jest świetlówka, w której to wymianie podlega nie tylko trzonek, ale i rurki wyładowcze oraz układ stabilizacyjno-zapłonowy. Tym sposobem użytkownik jeśli wie który z elementów uległ uszkodzeniu lub też zużyciu, może go kupić samodzielnie i wymienić nie nabywając nowej świetlówki. Natomiast powoli w zapomnienie odchodzą świetlówki, których rurki wyładowcze wraz z tradycyjnym indukcyjnym układem stabilizacyjno-zapłonowym zostały osłonięte pryzmatycznym kloszem rozpraszającym światło. Z uwagi na magnetyczny dławik są one cięższe od świetlówek współpracujących z elektroniką.

    Z chwilą pojawienia się na rynku zamienników tradycyjnych żarówek powszechnie – w sklepach, prasie, w programach telewizyjnych, w publikacjach naukowych zaczęto nazywać je „energooszczędnymi żarówkami“. Wynika to z faktu, że większość zamienników swoim kształtem bardzo przypomina tradycyjną żarówkę. Warto jednak podkreślić, że lampy żarowe należą do grupy inkandenscencyjnych (temperaturowych) źródeł światła. Emisja promieniowania widzialnego następuje na skutek rozgrzania do wysokiej temperatury skrętki wolframowej. A zatem potoczne określenie „żarówka“ jest właściwe tylko w odniesieniu do lamp – żarówek halogenowych, w których najważniejszą częścią składową jest żarnik, gdyż to on jest odpowiedzialny za wytwarzaną moc użyteczną jaką jest światło. Zarówno w lampach wyładowczych – świetlówkach, jak i w diodach LED wyeliminowano żarnik. W przypadku tych pierwszych źródłem promieniowania jest łuk elektryczny, natomiast w źródłach LED generacja światła polega na rekombinacji elektronów i dziur w warstwie P złącza półprzewodnika P-N. W przeciwieństwie do tradycyjnych żarówek, zużyte świetlówki kompaktowe czy diody LED nie wolno wyrzucać do pojemników na odpady domowe, ponieważ stanowią potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego. Zużyte źródła światła należy przekazać do punktu składowania surowców wtórnych lub do miejsca zakupu.

    Według wyników badań najważniejszym czynnikiem przy wyborze źródeł światła jest cena. Jeśli z oczywistych względów pominąć żarówki wstrząsoodporne, to do najtańszych lamp należą żarówki halogenowe. Na drugim miejscu należy wymienić świetlówki kompaktowe, natomiast na trzecim jako najdroższe źródła LED. Ostatnio na półkach sklepowych dostępne są świetlówki i źródła LED o wyjątkowo atrakcyjnych cenach, jednak odnoszą się one do lamp z dalekiego wschodu – Chiny, Korea o niezbyt dobrej renomie w porównaniu z europejskimi producentami. 

(źródło: INPE nr 190, lipiec 2015 r., dr inż. Przemysław Tabaka,

 Instytut Elektroenergetyki Politechniki Łódzkiej)

 

Nowoczesne technologie w elektroenergetyce

 

Współcześnie produkowane wyłączniki wysokiego napięcia opierają się na dwu zasadniczo odmiennych technikach gaszenia łuku elektrycznego. Dla napięć poniżej 100 kV występują zarówno wyłączniki próżniowe, jak również z gazem SF6. Powyżej 100 kV są to wyłącznie wyłączniki z gazem SF6. Jest to kłopotliwa sytuacja, gdyż gaz SF6 uznawany jest jako silnie cieplarniany o długim czasie życia (3200 lat). Ponadto produkty rozkładu gazu SF6 pod wpływem wysokiej temperatury, co ma miejsce w kontakcie z łukiem elektrycznym, są toksyczne i niezwykle szkodliwe dla środowiska. Zgodnie z protokołem z Kyoto z 1998 r. uwalnianie gazu SF6 do atmosfery musi być ograniczane. Dlatego koniecznością jest poszukiwanie alternatywy dla gazu SF6.

    Próżniowa technika łączeniowa istnieje niemal tak długo jak sama elektryczność. Pierwszy patent na wyłącznik próżniowy został uzyskany przez Enholma w 1890 r. Wyładowania w próżni jako pierwszy opisał R. W. Wood w 1897 r. Jednak dopiero od tak 80. ubiegłego wieku wyłączniki próżniowe zaczęły masowo wchodzić do systemów elektroenergetycznych średnich napięć. Wynika to z ich niezwykłych właściwości w stosunku do innych rozwiązań, w tym między innymi: a) są neutralne dla środowiska, b) wyłączają przy pierwszym przejściu prądu przez zero i szybko odzyskują dużą wytrzymałość napięciową po wyłączeniu prądu, c) charakteryzują się wysoką trwałością łączeniową, szczególnie w warunkach zwarciowych, d) krótki skok styków wpływa na stosunkowo małą energię napędu, gabaryty i wagę, e) medium gaszeniowe nie wymaga dodatkowych urządzeń do podtrzymania właściwości izolacyjnych i gaszeniowych, co istotnie zmniejsza koszty eksploatacji, f) łuk elektryczny pali się w hermetycznie zamkniętej komorze nie stanowiąc zagrożenia wybuchowego czy pożarowego, g) mogą pracować w dowolnej pozycji.

    Tak dobre właściwości wyłączników próżniowych i praktycznie brak alternatywnego nieszkodliwego dla środowiska medium łączeniowego powoduje, że jeszcze przez wiele lat będzie to dominujące rozwiązanie w sieciach średnich napięć.

    Wśród wad tej techniki łączeniowej można wymienić zjawisko zrywania prądów oraz występowanie niekontrolowanych zapłonów późnych. Zrywanie prądu może być szczególnie niebezpieczne w przypadku wyłączania małych prądów indukcyjnych, gdyż może prowadzić do powstawania niebezpiecznych przepięć. We współczesnych wyłącznikach problem ten został zredukowany przez ograniczenie wartości zrywanych prądów dzięki zastosowaniu odpowiednich stopów styków. Zapłony późne wynikają z erozji powierzchni styków na skutek procesów łukowych, desorbcji gazu lub odrywania cząstek z ekranu kondensacyjnego lub zmiany wytrzymałości dielektrycznej na skutek utraty próżni. Rozwiązaniem tego problemu może być monitorowanie i analiza warunków łączeniowych, cykliczne kondycjonowanie komór próżniowych oraz diagnozowanie poziomu próżni wewnątrz komory wyłącznika przeprowadzane podczas badań diagnostycznych lub przeglądów. Zakłada się, że już niedługo wyłączniki próżniowe zaczną być powszechnie stosowane w sieciach przesyłowych 110 kV, a w dalszej perspektywie też na wyższych napięciach.

   Gazy w normalnych warunkach słabo przewodzą prąd. Od wielu lat w grupie wyłączników wysokonapięciowych (> 100 kV) zdecydowanie przeważają wyłączniki z gazem SF6. Sześciofluorek siarki, a właściwie heksafluorek siarki jest nieorganicznym związkiem chemicznym. Jest gazem syntetycznym nie występującym naturalnie w przyrodzie. Gaz SF6 jest bezbarwny, bezzapachowy, nietoksyczny i wykazuje bardzo dobre właściwości dielektryczne. Jego wytrzymałość dielektryczna jest około 2,5 razy wyższa niż powietrza o tym samym ciśnieniu. Cząsteczka gazu SF6 ma kształt ośmiościenny. Sześć atomów fluoru znajduje się w wierzchołkach, natomiast atom siarki zlokalizowany jest w centrum. Taka budowa cząsteczki powoduje, że gaz ten jest stabilny termicznie. Nie ulega rozpadowi przy temperaturze do 500 oC. Powyżej tej temperatury ulega pełnej dysocjacji i jonizacji w wąskim zakresie temperatur. Podczas wyładowania łukowego w temperaturze poniżej 3000 K następuje pełna jonizacja tego gazu. Skutkiem tego jest stosunkowo niska temperatura łuku elektrycznego w odniesieniu do powietrza, co korzystnie wpływa na zmniejszenie erozji powierzchni stykowych podczas palenia się łuku, zwiększając trwałość łączeniową w warunkach zwarciowych. Ponadto jest gazem niepalnym i nietrującym. Trudno rozpuszcza się w wodzie, jego rozpuszczalność w wodzie jest cztery razy niższa od powietrza. Jest gazem znacznie cięższym od powietrza ok. 5 razy, przez co jego wdychanie może doprowadzić do obrzęku płuc – może zalegać w układzie oddechowym. Wartościami krytycznymi temperatury i ciśnienia są 45,58 oC i 3,759 MPa, oznacza to, że gaz ten może zostać „zmieniony“ do stanu płynnego i transportowany w butlach lub pojemnikach. Należy pamiętać przy wypuszczaniu gazu z butli, że gaz rozprężając się wykonuje pracę. Do wykonania każdej pracy potrzebna jest energia, w tym przypadku jest to energia cieplna. Szybkie rozprężanie gazu może doprowadzić do znaczącego spadku temperatury gazu i butli, co może spowodować przy bezpośrednim dotyku butli odmrożenia. Niestety gaz SF6 ulega skraplaniu przy stosunkowo niekorzystnych temperaturach. Po skropleniu traci swoje właściwości dielektryczne i gaszeniowe. Temperatura skraplania zależy od ciśnienia gazu. Optymalne stosowane ciśnienie gazu SF6 we współczesnych wyłącznikach wysokich napięć wynosi ponad 5 bar. Niestety dla tego ciśnienia minimalna temperatura pracy wynosi ok. –30 oC. Powstaje zatem ryzyko utraty funkcjonalności wyłącznika podczas ekstremalnych zjawisk pogodowych – temperatura pod –30 oC i konieczna jest potrzeba stosowania mieszanin gazu, przy czym mieszanina gazu ma mniejszą wytrzymałość dielektryczną niż czysty gaz SF6. Zdolność wyłączania również jest obniżona ze względu na zmniejszenie przewodności cieplnej gazu. Sześciofluorek siarki zaliczany jest do gazów elektroujemnych. Oznacza to, że gaz ten „wyłapuje“ z otoczenia wolne elektrony i wiąże do siebie, co jest zaletą przy gaszeniu łuku elektrycznego. Przyjmuje się, że gaz SF6 ma 10-krotnie wyższą zdolność gaszenia łuku elektrycznego niż powietrze. Wynika to z dużej przewodności cieplnej gazu przy temperaturach występujących w okolicy przejścia prądu przez zero. Po zgaszeniu łuku, atomy powstałe z dysocjacji gazu oraz inne znajdujące się w komorze, zaczynają rekombinować i tworzą się oprócz ponownie gazu SF6 i inne związki chemiczne takie jak SOF2, CF4, SF4, SO2F4, a czasami trudne do wykrycia toksyczne S2F10. Za najbardziej toksyczną substancję rozpadu SF6 uważa się fluorek tionylu SOF2. W wyniku hydrolizy SOF2 może zmienić się w kolejne toksyczne związki takie jak dwutlenek siarki SO2 i fluorowodór HF. Dlatego w urządzeniach elektroenergetycznych wykorzystujących sześciofluorek siarki montuje się również absorbenty, które wchłaniają wilgoć i znaczną ilość powstałych ubocznie związków. W przeciwieństwie do wyłączników pneumatycznych, zaletą wyłączników z gazem SF6 jest brak konieczności stosowania bardzo wysokiego ciśnienia medium gaszącego łuk. Ponadto współczesne wyłączniki z gazem SF6 budowane są jako samoprężne, tj. samogenerujące wysokie ciśnienie w obszarze łuku. Wadami natomiast są: cena SF6 w porównaniu do powietrza, konieczność budowy osłon o dużo większej szczelności w rozdzielniach czy wyłącznikach z SF6 oraz powstające produkty łukowe, które są szkodliwe dla ludzi i środowiska. Ze względu na konieczność ochrony środowiska zrezygnowano z samoczynnego dopełniania gazem, a ręczne dopełnianie gazem bywa problematyczne z powodu konieczności dostosowania tego zabiegu do warunków atmosferycznych i stosowania specjalistycznych urządzeń w celu możliwości dostępu wilgoci oraz zanieczyszczeń do komory wyłącznika oraz ulatniania się do atmosfery.

    Ogromne znaczenie w budowie aparatury z izolacją gazu SF6 ma dobór materiałów konstrukcyjnych i izolacyjnych, gdyż produkty rozpadu gazu wskutek palenia się łuku elektrycznego i ich związki należą do substancji toksycznych, agresywnych i niebezpiecznych dla ludzi. W efekcie uznaje się gaz SF6 za niebezpieczny. Pomimo to na świecie podczas eksploatacji urządzeń z SF6 nie została odnotowana awaria, która doprowadziła do śmierci lub poważnych obrażeń personelu. Zgodnie z protokołem w Kyoto z 1998 r. gaz ten uznawany jest za jeden z najmocniejszych gazów cieplarnianych. Jest gazem długowiecznym – szacowany czas życia w atmosferze wynosi od 800 do 3200 lat. Jednak sumaryczny wpływ gazu SF6 na globalny efekt cieplarniany jest dość mały i wynosi od 0,1 % do 0,4 %.

(źródło: INPE nr 190, lipiec 2015 r., Waldemar Chmielak,

 Instytut Elektroenergetyki Politechniki Warszawskiej)

 

Elektrycy aktywni w kulturze i oświacie

 

Nasi członkowie znani są w środowisku polskiej mniejszości narodowej w Republice Czeskiej jako aktywiści licznych stowarzyszeń, przede wszystkim największej organizacji – Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO). Były prezes Zarządu Głównego PZKO inż. Zygmunt Stopa jest pasjonatem imprez o tematyce historycznej. Na zdjęciu nr 1 widzimy go podczas oglądania zabytkowych wydawnictw w ramach spotkania 12.5.2015 r. w Książnicy Cieszyńskiej, którego tematem była postać Marcina Lutra w kontekście historycznym czasów, w których żył i tworzył. Przewodniczący SEP inż. Tadeusz Toman działa aktywnie w miejscowym kole PZKO w Piotrowicach koło Karwiny, gdzie z jego inicjatywy powstał klub propozycji. Na zdjęciu nr 2 widzimy go podczas spotkania 15.6.2015 r., którego tematem była działalność Macierzy Szkolnej. W miejscowym kole PZKO w Kocobędzu działają Edward Kajfosz i Władysław Niedoba. Na zdjęciach nr 3 i 4 widzimy ich na balu PZKO-wskim w Domu Kultury w Kocobędzu.

C4A

 

 

 

 

AA1AA

 

 

 

Uroczyste Spotkanie Elektryków z 27.11.2014 r. w Czeskim Cieszynie na stronach www.sep.gliwice.pl.

 

C1AA

 

Spis treści

 

Uroczyste Spotkanie Elektryków – 27.11.2014 r.                                                                 2

Sprawozdanie z działalności                                                                                           4

Życzenia SEP Oddział Gliwicki                                                                                        6

Życzenia SEP Oddział Bielsko-Bialski                                                                              6

Spotkanie Elektryków – 17.3.2015 r.                                                                                    6

Spotkanie Elektryków – 25.6.2015 r.                                                                                    7

Zaproszenie do Bielska                                                                                                         7

Zespół szkół elektronicznych, Elektrycznych i Mechanicznych w Bielsku-Białej                        7

Hawierzów był bez prądu                                                                                                      7

Cesarsko-królewska drukarnia Prochasków                                                                           8

Fontanna już działa                                                                                                               8

Zamienniki klasycznych żarówek                                                                                          8

Nowoczesne technologie w elektroenergetyce                                                                      12

Elektrycy aktywni w kulturze i oświacie                                                                               14

Strony internetowe Oddziału SEP w Gliwicach: www.sep.gliwice.pl                                      15

 

 

 

 

Biuletyn Internetowy SEP“ – BIULETYN SEP numer 37, wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), zamknięcie numeru: 2.9.2015 r., adres wydawnictwa: 737 01 Český Těšín / Czeski Cieszyn, ul. Střelniční / Strzelnicza 28/209, redaktor: inż.Tadeusz Toman, 737 01 Třinec-Konská / Trzyniec-Końska 49, wydano na www.coexistentia.cz/SEP/strona4.htm w formie zeszytu gratis dla członków SEP