********************************************************************************************************************

Biuletyn Internetowy

Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich

w Republice Czeskiej

BIULETYN SEP – numer 45

 

Czeski Cieszyn

8 / 2019 r.

 

http://www.coexistentia.cz/SEP/index.html

 

********************************************************************************************************************

 

Uczestnicy Spotkania Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), 

które odbyło się 5.4.2019 r. w Hawierzowie-Suchej, podczas konsumpcji posiłku (Tadeusz Parzyk)

 

Spotkanie Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP) – 5.4.2019 r.

 

W piątek 5.4.2019 r. odbyło się w świetlicy PZKO w Hawierzowie-Suchej uroczyste spotkanie z okazji 20-lecia działalności Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), organizacji branżowej skupiającej elektryków-Polaków z Zaolzia. W spotkaniu wzięła udział 3-osobowa delegacja Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich im. prof. Stanisława Fryzego z przewodniczącym, kol. Janem Kapinosem, na czele. Stowarzyszenie Elektryków Polskich liczy już sto lat, sześćdziesięciopięciolecie obchodził niedawno Oddział Gliwicki. Referat z okazji jubileuszu wygłosił przewodniczący SEP, kol. Tadeusz Toman, natomiast kol. Władysław Drong przeczytał wiersz Juliana Tuwima „Pstryk”. Spotkanie jubileuszowe przebiegało następnie pod znakiem wspomnień, poruszano przede wszystkim tematy związane z branżą elektrotechniczną. Obejrzano prezentację działalności Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Podziękowano kol. Franciszkowi Jasiokowi, prezesowi Miejscowego Koła PZKO w Hawierzowie-Suchej, na gratisowe wynajęcie lokalu i państwu Ludmile i Władysławowi Niedobom za przygotowanie posiłku. (TT)

 

Hawierzów-Sucha: 20-lecie Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w RC – 5.4.2019 r. (referat przewodniczącego SEP)

 

Szanowni Koledzy, szanowni Goście,

    Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej, w skrócie SEP, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej zarejestrowało 19.2.1999 r., następnie 3-osobowy komitet przygotowawczy w składzie Edwin Macura, Henryk Toman i Tadeusz Toman zwołał na 11.3.1999 r. pierwsze zebranie członkowskie, na którym wybrano zarząd i komisję rewizyjną. Byłem wybrany przewodniczącym, niestety funkcję tę jestem zmuszony pełnić nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. W zarządzie od samego początku działają również kol. Tadeusz Parzyk i Tomasz Stopa, od 2004 roku kol. Stanisław Feber, a od 2012 roku kol. Zygmunt Stopa. Nasza działalność początkowo nawiązywała do Ogniska Techników, które istniało przy Zarządzie Głównym PZKO już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W ramach działalności statutowej najważniejszymi zadaniami naszego stowarzyszenia są: integrowanie środowiska elektryków i organizowanie życia towarzyskiego, doskonalenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie rangi branży elektrotechnicznej w społeczeństwie, wymiana najnowszych informacji technicznych, udostępnienie polskiej literatury fachowej i periodyków. Stowarzyszanie się Polaków-elektryków w warunkach Zaolzia jest potrzebne również, aby zachować naszą polską tożsamość narodową.

    Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej działa na miarę swoich sił i środków finansowych. Wydajemy „Biuletyn SEP“, który ukazuje się regularnie dwa razy rocznie, do dnia dzisiejszego wydaliśmy 44 numerów. Prowadzimy również strony internetowe na portalu www.coexistentia.cz. Wydaliśmy czesko-polski słownik elektrotechniczny. Oprócz działalności wydawniczej organizujemy spotkania, zebrania członkowskie, imprezy koleżeńskie, czy odczyty i prelekcje. Od 2010 roku odbywają się one w siedzibie firmy Emtest w Czeskim Cieszynie. Wykaz działalności jest przedstawiony w najnowszym numerze „Biuletynu SEP“, którzy wszyscy obecni mają do dyspozycji. Odbyły się również ekskursje do zakładów przemysłowych w Republice Czeskiej i Polsce. Odwiedziliśmy elektrownię cieplną Dziećmorowice, Elektrociepłownię Cieszyn, elektrownie szczytowo-pompowe Dlouhé stráně i Porąbka-Żar, czy Wydział Energetyczny Huty Trzyniec. Zorganizowaliśmy wizytę w firmie HUDECZEK SERVICE sp. z o. o. w Olbrachcicach, która oferuje przede wszystkim  projekty oraz serwis elektrosystemów i maszyn. Natomiast w siedzibie firmy Emtest odbyła się prezentacja inwestycyjna firmy Emtest sp. z o. o. Ostatnia impreza jubileuszowa, Spotkanie Koleżeńskie Elektryków, odbyło się 7.10.2017 r. w Domu Polskim w Cierlicku-Kościelcu, w części towarzyskiej z programem wystąpił zespół regionalny „Nowina” z Jabłonkowa. W ramach naszych spotkań przypomnieliśmy zasługi elektryków-Polaków, którzy odeszli już do wieczności, Edwina Macury, Bogusława Michałka, Henryka Tomana, Franciszka Jeżowicza i Mieczysława Hudeczka.

    Ważne jest również utrzymywanie kontaktów z Stowarzyszeniem Elektryków Polskich, Oddziałem Gliwickim i Oddziałem Bielsko-Bialskim. Inicjatorem tej współpracy był nieżyjący już Kazimierz Nabzdyk z Gliwic. Delegacja naszego stowarzyszenia w ramach możliwości uczestniczy w Spotkaniach Noworocznych w Gliwicach, czy też w imprezach w Bielsku-Białej. Wzięliśmy udział w obchodach 65-lecia Oddziału Gliwickiego SEP w Gliwicach i 55-lecia Oddziału Bielsko-Bialskiego SEP w Żywcu. W naszych imprezach jubileuszowych biorą udział działacze SEP z Polski. Nasz członek, kol. Zygmunt Stopa, był odznaczony Medalem Honorowym im. prof. Obrapalskiego, który ustanowiony był przez Oddział Gliwicki SEP i Wydział Elektryczny Politechniki Śląskiej. Aktywnie współpracujemy z kol. Vítezslavem Stýskalą z Wyższej Szkoły Górniczej w Ostrawie. Aktualnie zrzeszamy 15 członków. Podczas spotkań zarządu naszego stowarzyszenia dyskutujemy na temat planu pracy prelekcyjnej i wydawniczej, z uwzględnieniem konieczności aktywizacji czynnych elektryków. Na razie aktywni są przede wszystkim  elektrycy-emeryci i aby zapewnić ciągłość działalności, trzeba zwrócić się do młodszych kolegów.

 

Spotkanie elektryków z prelekcją Jana Bazgiera – 21.6.2019 r.

 

W piątek 21.6.2019 r. w siedzibie firmy Emtest w Czeskim Cieszynie odbyło się spotkanie członków Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP). W programie była prelekcja kolegi Jana Bazgiera na temat zmiany zasilania trakcji elektrycznej w Republice Czeskiej z systemu DC 3 kV na system AC 25 kV/50 Hz. Prelegent czerpał informacje z konferencji nt. nowych urządzeń elektrycznych infrastruktury kolejowej 2017-2018, jaka przebiegła w listopadzie 2018 roku w Ostrawie. Interesująca prelekcja była dopełniona przykładami z bogatej praktyki wykładowcy.

    Przy tej okazji chciałbym podzielić się z czytelnikami niektórymi ciekawymi informacjami technicznymi na temat sieci trakcyjnych. Systemy zasilania trakcji elektrycznej charakteryzują się typowymi dla niego stałymi parametrami: rodzaj prądu (DC – prąd stały, AC – prąd przemienny), wysokość napięcia, częstotliwość w przypadku prądu przemiennego. Sieci trakcyjne zazwyczaj są elektryfikowane DC (typowymi napięciami są 600 V, 750 V, 1,5 kV, 3 kV) lub AC jednofazowym (11 kV, 15 kV, 16 kV, 24 kV, 25 kV), typowymi częstotliwościami są 50 Hz (częstotliwość przemysłowa), występują również częstotliwości obniżone 15 Hz, 16 2/3 Hz, 25 Hz.

    Każdy kraj przystępujący do elektryfikacji decyduje się na któryś z systemów. Wśród systemów analizowane są wady i zalety, koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Koszty inwestycyjne systemu prądu stałego 3 kV (DC 3 kV) są mniejsze niż w przypadku systemu AC z obniżoną częstotliwością. Pomimo, że sieć trakcyjna systemu DC ma dość duże przekroje to i tak budowa tego systemu jest tańsza. System AC o obniżonej częstotliwości wymaga specjalnych podstacji trakcyjnych, które obniżają częstotliwość, poza tym prąd przemienny wywołuje zakłócenia w liniach telekomunikacyjnych i sygnalizacyjnych. Dlatego urządzenia te trzeba odpowiednio zabezpieczać, co wiąże się z kosztami. Z kolei eksploatacja pociągów jest bardziej ekonomiczna w przypadku systemu AC.

    Dość popularny jest system prądu jednofazowego o częstotliwości przemysłowej 50 Hz (AC 25kV/50Hz), ponieważ nie trzeba stosować podstacji trakcyjnych obniżających częstotliwość. Jednak lokomotywy są droższe, ponieważ znajduje się na nich układ transformator-prostownik. System DC 3kV przy wzrastających prędkościach pociągów i zwiększającą się częstotliwością przejazdów ma swe ograniczenia, dlatego w planach jest zmiana systemu zasilania trakcji na system AC 25kV/50Hz. Prąd przemienny jest ogólnie uznawany za bardziej perspektywiczny. Dla zwiększenia mocy przepustowej energię elektryczną trzeba doprowadzić jak najbliżej miejsca odbioru. Do tego celu służy sieć 2-AC 25kV/50Hz, gdzie stosowane są dwa przewody 50 kV, wykorzystując transformację napięcia na 25 kV między przewód trakcyjny i tor zasilający.

    Zastosowanie poszczególnych sieci trakcyjnych:

DC 600V – tramwaj (Republika Czeska: Praga, Brno, Liberec, Ostrawa, Pilzno, Ołomuniec), szynobus (Republika Czeska: Most-Litwinów),

DC 750V – metro (Praga), szynobus (Niemczech: m. in. Karlsruhe, Chemnitz), szynobus w Karlsruhe zasilany jest również systemem AC 15kV/16,7 Hz, szynobus w południowej Anglii,

DC 1,5kV – Republika Czeska (Tabor-Bechyně),

DC 3kV – koleje w Polsce, północnej Republice Czeskiej, północnej Słowacji (cała trasa Praga-Koszyce), Belgii, Hiszpanii, Włoszech,

AC 15kV/16,7Hz – koleje w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Szwecji, Norwegii, trasa Znojmo-Šatov-Retz zasilana jest z Austrii,

AC 25kV/50Hz – koleje w południowej Republice Czeskiej, południowej Słowacji, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii, Portugalii, Finlandii, Danii, Węgrzech, Rumunii, Bułgarii, Grecji i krajach byłej Jugosławii,

2-AC 25kV/50Hz – koleje wysokich prędkości w Japonii (Shinkansen), Francji (TGV), trasa Rzym-Florencja we Włoszech.

 

Zdjęcie ilustracyjne (ČD pro Vás): włoskie Pendolino, osiągające prędkość 230 km/h, 

które zakupiły Koleje Czeskie, wykorzystuje sieć trakcyjną systemów DC 3kV i AC 25kV/50Hz. Tadeusz Toman

 

Elektroenergetyka i trakcja

Charakterystyka trakcji elektrycznej

 

Każda trakcja ma jakieś cechy charakterystyczne. Trakcja elektryczna ma to do siebie, że lokomotywy elektryczne są uzależnione od napowietrznej sieci trakcyjnej, czyli są lokomotywami nieautonomicznymi. Energię potrzebną do wykonania podstawowych czynności muszą czerpać z sieci i mogą poruszać się tylko po torach zelektryfikowanych w odróżnieniu od lokomotyw spalinowych i parowych, które mają własne źródła energii. Lokomotywy elektryczne są bardziej ekonomiczne od lokomotyw spalinowych i parowych m. in. dlatego, że można je prawie dwukrotnie przeciążać. Dzięki temu lokomotywy te znacznie szybciej się rozpędzają i można je lepiej wykorzystać.

    Sprawność każdej lokomotywy określa charakterystyka trakcyjna, czyli stosunek siły pociągowej do prędkości i prędkości do obciążenia w normalnych warunkach eksploatacyjnych oraz moc godzinna i moc ciągła. Jednak ani charakterystyka trakcyjna, ani moc ciągła i moc godzinna nie są w stanie dokładnie określić czy przy zbliżeniu się do pewnych wartości maksymalnych nie zostanie przekroczona granica cieplna dla silników trakcyjnych lokomotywy. Są to więc pewne wskaźniki przydatności eksploatacyjnej lokomotywy. Moc każdej lokomotywy jest znacznie mniejsza od tej wytworzonej. Sprawność parowozu jest dużo mniejsza od sprawności lokomotywy spalinowej, ta z kolei jest mniejsza od sprawności elektrowozu.

    Najlepszym sposobem na duże natężenie w ruchu podmiejskim, biorąc pod uwagę względy ekonomiczne, jest wprowadzenie elektrycznych jednostek niedużej mocy. Dzięki elektryfikacji rośnie również prędkość handlowa pociągów. Trakcja elektryczna powoduje, że zapotrzebowanie na personel nie jest duże, związane jest to z łatwością prowadzenia lokomotyw elektrycznych. Elektryfikacja przyczynia się do rozwoju miast i poprawia warunki bytowe mieszkańców.

 

Zasady zasilania trakcji elektrycznej

 

Każdy system zasilania trakcji elektrycznej, niezależnie od rodzaju prądu i wysokości napięcia, charakteryzuje obwód trakcyjny. Obwód ten składa się z obiektów, które muszą spełniać swoje określone zadania:

Podstacja trakcyjna – ma za zadanie przetwarzanie prądu i napięcia z ogólnokrajowej sieci energetycznej na prąd i napięcie potrzebne do zasilania pojazdów trakcyjnych.

Kabel zasilający – ma za zadanie przysyłanie energii z podstacji do sieci trakcyjnej.

Sieć jezdna – stanowią ją zazwyczaj przewód jezdny oraz linia nośna podtrzymująca za pomocą wieszaków przewód jezdny. Przewód jezdny ma bezpośredni kontakt z pantografem umieszczonym na lokomotywie. Zadaniem sieci jest przekazywanie energii do pantografu umieszczonego na lokomotywie.

Pojazd trakcyjny – w nim energia elektryczna jest zamieniana na inny rodzaj energii (mechaniczną, cieplną, świetlną). Za pośrednictwem pantografu pojazd ten odbiera energię z sieci.

Szyny – zwane siecią powrotną, mają minusowy potencjał. Są ze sobą połączone łącznikami poprzecznymi i podłużnymi.

Kabel powrotny – łączy szyny z podstacją trakcyjną.

    Zarówno kabel zasilający z siecią trakcyjną jak i sama sieć połączone są ze sobą odłącznikami. Sieć trakcyjna jest elektrycznie sekcjonowana. W przypadku awarii jednego z odcinków można go wyłączyć otwierając odłącznik sekcyjny. Innym sposobem na wyłączenie uszkodzonego odcinka są kabiny sekcyjne. Kabiny te umieszczone są przy torach. W nich znajduje się zestaw wyłączników, który autonomicznie wyłącza uszkodzony odcinek podczas zwarcia.

    Sieć trakcyjna jest izolowana względem siebie na przejściach zwrotnicowych, dzięki temu możliwe jest prowadzenie ruchu po drugim torze podczas gdy tor właściwy jest wyłączony z ruchu. Sieć trakcyjna zazwyczaj jest zasilana obustronnie dzięki czemu spadki napięcia w sieci trakcyjnej są mniejsze. Dodatkowo sieć nad torami może być połączona ze sobą poprzecznie. W takim przypadku lokomotywa pobiera prąd z 4 odcinków, przy czym 2 są zasilane z jednej podstacji i 2 z drugiej. Przy prądzie stałym 3 kV – DC 3kV odległości między podstacjami wynoszą od 15 do 30 km, przy prądzie przemiennym – AC 25kV/50Hz odległości te wynoszą do 100 km. www.trakcja.one.pl

 

Modernizacja infrastruktury kolejowej w Republice Czeskiej i Republice Słowackiej

Przewody trakcyjne dla prędkości pojazdów trakcyjnych do 200 km/h

 

Usiłując o stopniową elektryfikację czechosłowackich linii kolejowych, nasi poprzednicy decydowali, czy przejąć system trakcji elektrycznej z zagranicy, lub wprowadzić własny system. Na początku elektryfikacji były zastosowane elementy przewodów trakcyjnych z Francji, jednak ze względu na ówczesne stosunki polityczne i bazę produkcyjną, zaczęliśmy budować własny system. Stopniowo powstały dwa systemy elektryfikacji trakcji kolejowej – system trakcji elektrycznej prądu stałego 3 kV – DC 3kV i system prądu przemiennego – AC 25kV/50Hz. Oba systemy są przeznaczone dla prędkości do 160 km/h.

    Obecnie dąży się, aby inwestycje państwowe przeznaczane były przede wszystkim na projektowanie i budowę kolei szybkich połączeń (KSP) i kolei dużej prędkości, gdzie mają zastosowanie prędkości v > 200 km/h (KDP). Do projektowania KDP mamy jeszcze trochę daleko. Natomiast prace przy budowie KSP były już rozpoczęte, dotyczy to na przykład modernizacji linii Brno – Przerów, która jest projektowana na prędkość pojazdów trakcyjnych vMAX = 200 km/h.

    Jak było już wyżej wymienione, dzisiejsze zestawy przewodów trakcyjnych są przeznaczone do prędkości pojazdów trakcyjnych 160 km/h. Dlatego konieczne było podjąć decyzję, czy kupujemy renomowany zestaw stosowany za granicą, lub zamawiamy zestaw u wykonawcy. Ten drugi wariant odrzucono już w zarodku, ponieważ zarządca infrastruktury kolejowej musi mieć możliwość maksymalnie ułatwionej bieżącej konserwacji i remontów. Nie do obrony byłaby sytuacja, kiedy zarządca infrastruktury kolejowej posiada w składzie wielkie ilości części zamiennych lub wozi je ze sobą na miejsce konserwacji. Tylko ich redukcja umożliwia obniżenie kosztów i szybkość ewentualnych remontów. Z punktu widzenia ustawy o zamówieniach publicznych Zarządca Infrastruktury Kolejowej, organizacja państwowa (Správa železniční dopravni cesty, státní organizace) zdecydował się na wariant przystosowania obecnego zestawu AC 25kV/50Hz. Ponieważ zwiększenie prędkości ze 160 km/h do 200 km/h jeszcze nie powoduje konieczności istotnego przepracowania istniejących zestawów przewodów trakcyjnych. Ewentualny zakup zestawów przewodów trakcyjnych z zagranicy był odrzucony.

 

Wybór prędkości pojazdów trakcyjnych nowej linii kolejowej Brno – Przerów

 

Ogólnie możemy rozważać prędkości do 160, 200, 230, 250, 300 i 350 km/h. Wyżej wymienione pasma prędkości odpowiadają jak standartowi legislacyjnemu, ewent. możliwościom technicznym budowanej linii, tak pojazdom trakcyjnym. Jest oczywiste, że z rosnącą prędkością wzrasta trudność inwestycyjna oraz eksploatacyjna infrastruktury kolejowej i taboru kolejowego. Dlatego trzeba wybrać takie rozwiązanie techniczne, które odpowiada potrzebom danego obszaru, czyli przede wszystkim topografii terenu, sąsiedniej infrastruktury, umieszczeniem siedlisk i połączeniom przewozowym.

    Ze względu na powyższe fakty zadecydowano o modernizacji linii kolejowej Brno – Przerów. Obecnie odcinek ten pochodzący z 1869 roku jest jednotorowy, elektryfikowany, z prędkością pojazdów trakcyjnych 80-100 km/h. Jest dziś przeciążony przez pociągi dalekobieżne, które niemal zupełnie wyparły transport regionalny. Jednym z podstawowych uwarunkowań modernizacji linii Brno – Przerów jest zapewnienie transportu regionalnego zamawianego przez Województwo Południowomorawskie. Dlatego linię tą nie można było zaprojektować w parametrach kolei dużych prędkości (KDP), ale trzeba liczyć się z prędkościami niższymi. To nie wyklucza w przyszłości, kiedy wzrośnie liczba podróżnych lub zaczniemy jeździć do pracy z Brna do Ostrawy, konieczności wybudowania linii KDP Brno – Przerów – Ostrawa.

    Ze względu na prowadzenie aktualnej linii kolejowej jest oczywiste, że trzeba zrezygnować z jej korytarza i linię poprowadzić w innej stopie. Nowe trasowanie umożliwia prędkości w paśmie 160-230 km/h, ponieważ koszty inwestycyjne są w zasadzie takie same. Przy prędkości pojazdów trakcyjnych v > 200 km/h nie można umieścić krawędzi peronu koło toru głównego. Dlatego wybrana była modernizacja z vMAX = 200 km/h, ponieważ w ten sposób obniżono dotychczasowe koszty związane z budową posterunków ruchu kolejowego w miejscach obecnych przystanków.

 

Nowe inwestycje infrastrukturalne dotyczące trakcji elektrycznej

na Morawach i na Śląsku

 

Problematyka rekonstrukcji trakcji elektrycznej linii kolejowych jest obecnie bardzo szeroko dyskutowana. W okresie nadchodzących dwu do trzech lat jasna będzie koncepcja dotycząca zasilania trakcji na wiele lat naprzód. Ogólnie rozwiązać trzeba trzy podstawowe tematy: 1) zmiana zasilania trakcji elektrycznej z systemu prądu stałego  DC 3kV na system prądu przemiennego AC 25kV/50Hz, 2) wykorzystanie przetworników w stacjach zasilania, 3) wzrost transportu kolejowego, jego przyspieszanie i zwiększenie liczby sprawnych lokomotyw. Jednocześnie nie można zapominać na bieżące inwestycje typu: rekonstrukcja, rewitalizacja, modernizacja, które zapewniają standardowy ruch na kolei, odpowiadający wymogom XXI wieku.

    W związku z uchwalonym dokumentem „Koncepcja zmiany zasilania na jednolity system związany z priorytetami okresu programowego 2014-2020 i spełnienie wymogów TSI ENE“ („Koncepce přechodu na jednotnou napájecí soustavu ve vazbě na priority programového období 2014-2020 a naplnění požadavku TSI ENE“) wszystkie obecnie przygotowywane i realizowane budowy powinny spełniać wymagania na perspektywiczne przełączenie sieci trakcyjnej na system AC 25kV/50Hz. Oznacza to przede wszystkim konieczność układania kabli ekranowych urządzeń zabezpieczających, urządzeń telekomunikacyjnych i wykorzystania elementów przewodów trakcyjnych o poziomie izolacyjnym 25kV. Stacje trakcyjne należy projektować tak, aby podczas planowanego przełączania nie doszło do zniszczenia inwestycji rzędu kilkuset milionów koron. Projektować transformatorowe stacje trakcyjne należy przede wszystkim z punktu widzenia TSI ENE, warunków przyłączania do dystrybucyjnej sieci elektroenergetycznej i tym samym wykorzystania odpowiedniej elektrotechniki siłowej.

    Niektóre przygotowywane inwestycje infrastruktury kolejowej:

    Optymalizacja i elektryfikacja linii Ostrawa-Kuńczyce – Frydek Mistek – rozpoczęto prace projektowe, realizowane będzie zdwutorowanie i elektryfikacja na system AC 25kV/50Hz, zakładana realizacja w latach 2022-2024.

    Budowa nowej rozdzielni R110kV razem ze stacją transformatorową 110/22kV w stacji trakcyjnej Ostrawa-Swinów i zapewnienie w ten sposób dostatecznej mocy pobieranej dla stacji trakcyjnej Ostrawa-Swinów, opracowywana jest dokumentacja, realizacja w 2020 roku.

    Modernizacja i elektryfikacja linii Otrokowice – Wizowice – chodzi o zdwutorowanie na odcinku Otrokowice – Zlin i elektryfikacja na system AC 25kV/50Hz, z zakładanym terminem realizacji 2020-2024, skrzyżowanie z komunikacją trolejbusową w Zlinie rozwiązano dwupoziomowo.

    Elektryfikacja i zwiększenie pojemności linii Ołomuniec – Uniczów – Szumperk, której realizacja jest zakładana w latach 2019-2022. Linia będzie zelektryfikowana systemem DC 3kV, wybudowane będą 4 nowe stacje trakcyjne – Ołomuniec, Szternberk, Uniczów, Hrabiszyn. Cała linia będzie jednotorowa z prędkością pojazdów trakcyjnych vMAX = 160 km/h. System AC 25kV/50Hz nie był zaakceptowany, ponieważ stacje kolejowe Ołomuniec i Szumperk niedawno zrekonstruowano na system DC 3 kV i zmiana systemu byłaby nieekonomiczna.

    Rekonstrukcja rozdzielni R110kV w stacji trakcyjnej Jabłonków, której okres eksploatacji był znacznie przekroczony, opracowywana jest dokumentacja, realizacja w 2020 roku.

    Zmiana systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz będzie realizowana na linii Wsetin – granica państwa RC/SR. Budowa reaguje na przebiegające prace budowlane w związku ze zmianą sieci trakcyjnej na terenie Słowacji. Nową zmodernizowaną stację trakcyjną DC 3kV Strzelna będzie trzeba wyburzyć i zastąpić nową stacją trakcyjną AC 25kV/50Hz.

 

Kolej szybkich połączeń (KSP) i kolej dużych prędkości (KDP)

 

Dla systemów zasilania przeznaczonych dla KDP, tak samo jak i u innych systemów zasilania trakcji elektrycznej, obowiązuje reguła, że moc którą system może przenieść do miejsca odbioru energii elektrycznej, czyli do napędowych pojazdów trakcyjnych, zależy przede wszystkim od impedancji przewodu trakcyjnego. Dla zwiększenia zdolności przesyłowej przewodu trakcyjnego trzeba zwiększyć napięcie zasilania lub obniżyć impedancję osiową przewodu trakcyjnego. Do tego można wykorzystać, na przykład system AC 2x25kV/50Hz, gdzie do miejsca odbioru doprowadzana jest energia elektryczna dwuprzewodową linią 50 kV z wykorzystaniem autotransformatorów. Po wprowadzeniu systemu AC 2x25kV/50Hz w warunkach Republiki Czeskiej, można zakładać, że średnia odległość stacji trakcyjnych będzie dwukrotnie większa niż w systemie AC 25kV/50Hz. Głównymi zaletami systemów AC, w porównaniu do systemów DC, jest przede wszystkim przesył wyższych mocy, niższe straty energii elektrycznej, niższe ubytki napięcia itp.

    Dlatego okazuje się, że dla Republiki Czeskiej bardziej odpowiedni jest system AC 2x25kV/50Hz z minimalną liczbą miejsc, w których jest na trasie pociągu przerwana dostawa energii elektrycznej. Wymiarowanie tego systemu jednocześnie zależy od wymaganej prędkości pojazdów trakcyjnych z jednoczesnym zachowaniem liczby i rozmieszczenia stacji trakcyjnych. Stosowne jest wykorzystać zagraniczne informacje i doświadczenia z aplikacji systemów AC dla prędkości pojazdów trakcyjnych v > 200 km/h.

    Przykłady sieci AC i źródło mocy elektrycznej dla KDP w niektórych krajach europejskich:

Francja (SNCF) – system AC 2x25kV/50Hz, zasilany z sieci bardzo wysokiego napięcia vvv (velmi vysoké napětí), wykorzystuje stacje autotransformatorowe, 2 transformatory 60 MVA w połączeniu z balancerem w stacji trakcyjnej,

Hiszpania (ADIF) – system AC 2x25kV/50Hz lub system AC 25kV/50Hz, zasilany z sieci bardzo wysokiego napięcia zvn (zvlášť vysoké napětí, szczególnie wysokie napięcie) 400 kV, wykorzystuje stacje autotransformatorowe, 2 transformastory 30 MVA w stacji trakcyjnej,

Niemcy (DB) – system AC 15kV/16,7Hz, podłączony do własnej sieci 2x110 kV z własnymi źródłami energii elektrycznej i do sieci bardzo wysokiego napięcia vvn w wybranych punktach przez przetwornicę częstototliwości, 2 transformatory 18 MVA w stacji trakcyjnej,

Austria (ÖBB) – system AC 15kV/16,7Hz, podłączony do własnej sieci 110 kV lub 55 kV z własnymi źródłami energii elektrycznej, 2 transformatory 18 MVA w stacji trakcyjnej.

    Całościowe spojrzenie na ewentualne wykorzystanie KDP, które określa rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 1315/2013 o głównych kierunkach rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, ma związek z zakładanymi powiązania KDP w sąsiednich krajach Republiki Czeskiej:

Niemcy – ciągłość na KDP Frankfurt/Nürnberg – Erfurt – Leipzig – Dresden (200-300 km/h) i modernizowany odcinek Dresden – Berlin – Hamburk (200-230 km/h),

Austria – ciągłość na KSP Wien – Graz – Klagenfurt lub Wien – Salzburg (do 250 km/h) i przygotowywaną modernizację odcinka Wien – Brzecław (200 km/h),

Słowacja – ciągłość na uchwaloną modernizację odcinka Kúty – Bratislava – Štúrovo (200 km/h),

Polska – ciągłość na planowaną budowę KDP Warszawa – Łódź – Wrocław/Poznań i przebiegającą modernizację odcinka Katowice – Warszawa (200-250 km/h),

Kolejnym związanym projektem jest planowana KDP Budapeszt – Warszawa.

 

Nowe inwestycje infrastrukturalne dotyczące trakcji elektrycznej na Słowacji

 

Przyczyny i przesłanki rozwoju transportu kolejowego są przede wszystkim zapewnienie regularności i bezpieczeństwa na kolei i zwiększanie jakości udzielania usług. W dziedzinie linii trakcyjnych kontynuowana będzie modernizacja korytarzy kolejowych. Chodzi przede wszystkim  o międzynarodowy korytarz nr V. Bratislava – Košice. Jeśli chodzi o korytarz nr IV, przygotowana będzie modernizacja odcinka Kúty granica RC/SR – Štúrovo granica państwa/Komárno granica państwa.

    Zmiana systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz będzie realizowana na odcinku Púchov – Lúky nad Makytou-granica państwa RC/SR. W stacji kolejowej Púchov system AC 25kV/50Hz był już wprowadzony. Styk systemów trakcyjnych jest obecnie w punkcie granicy państwa RC/RS. Zmiana systemu z DC 3kV na AC 25kV/50Hz na odcinku Púchov – Žilina (oprócz Žiliny) do 2022 roku nie jest zakładana. Zmiana jest uwarunkowana budową nowej stacji trakcyjnej Žilina.

    Zrealizowana będzie elektryfikacja odcinka Bánovce nad Ondavou – Humenné w systemie DC 3kV. Chodzi o jedyny odcinek linii Košice – Humenné, który jeszcze nie jest zelektryfikowany. Sieć trakcyjna będzie tak zaprojektowana, aby zmiana na system AC 25kV/50Hz nie wymagała w przyszłości większych inwestycji.

    Kolejnym priorytetem jest kontynuacja modernizacji korytarzy kolejowych. Chodzi przede wszystkim o międzynarodowy korytarz nr V. na odcinkach Púchov – Považská Teplá, Žilina – Varín, Poprad – Lučivná i o międzynarodowy korytarz nr VI. na odcinku Krásno nad Kysucou – Čadca granica państwa RC/RS oraz modernizacja międzynarodowego korytarza nr IV. na odcinkach Kúty granica państwa – Kúty i Devínská Nová Ves – Malacky. Planowane są również rekonstrukcje sieci trakcyjnej TEŽ (Tatránská elektrická železnica) na odcinku Poprad – Starý Smokovec.

Źródło: „Konference – nová elektrická zařízení železniční infrastruktury 2017-2018, Ostrava, 15-16.11.2018“, Společnost dopravy – VTK Elektro, z.s.

 

Fotoreportaż ze Spotkania Elektryków z okazji 20-lecia Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich

w Republice Czeskiej (SEP) – 5.4.2019 r.

 1 – za stołem prezydialnym – od lewej: kol. Tadeusz Toman, przewodniczący SEP, 

kol. Tadeusz Parzyk – zastępca przewodniczącego SEP (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 2 – głosowanie, od lewej: kol. Zygmunt Stopa, kol. Witold Stopa, kol. Tadeusz Parzyk, 

kol. Władysław Drong (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 3 – uczestnicy spotkania – siedzą od lewej: Zygmunt Stopa, Edward Kajfosz, Antoni Przygrodzki – OG SEP, Jan Kapinos – OG SEP, 

stoją od lewej: kol. Witold Stopa, Tadeusz Parzyk, Władysław Niedoba, Bogusław Kaleta, 

Tadeusz Toman, Szymon Cziura – OG SEP, Władysław Drong, Franciszek Jasiok (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

4 – goście – delegaci OG SEP, od lewej: kol. Szymon Cziura, kol. Jan Kapinos, Antoni Przygrodzki  (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 5 – kol. Jan Kapinos, przewodniczący Oddziału Gliwickiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich (OG SEP) 

wręcza akt uznania kol. Tadeuszowi Tomanowi, przewodniczącemu SEP

(www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 6 – uczestnicy spotkania podczas obrad – od lewej: kol. Szymon Cziura – OG SEP, kol. Jan Kapinos – OG SEP, kol. Antoni Przygrodzki – OG SEP,

kol. Edward Kajfosz, kol. Bogusław Kaleta, za nimi: kol. Franciszek Jasiok (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 8 – smaczny posiłek przygotowała żona kol. Władysława Niedoby, Ludmila Niedoba – pierwsza z prawej (Tadeusz Parzyk)

 7 – uczestnicy spotkania podczas posiłku, od lewej: kol. Władysław Niedoba, 

kol. Zygmunt Stopa, kol. Witold Stopa (www.zwrot.cz, Czesława Rudnik)

 

Jakie obowiązują odległości sprzętu zmechanizowanego

od elektroenergetycznych linii napowietrznych?

 

Ustawa nr 458/2000 Dz.U., ustawa energetyczna (Zákon č. 458/2000 Sb., energetický zákon), która obowiązuje w Republice Czeskiej, podaje informacje nt. strefy ochronnej (ochranné pásmo) napowietrznych linii elektroenergetycznych. Jak określa § 46, ust. 3 wymienionej ustawy, strefa ochronna napowietrznej linii elektroenergetycznej, to przestrzeń ograniczona pionowymi płaszczyznami po obu stronach przewodów w poziomej odległości od przewodu skrajnego. Odległości określa tabelka:

 

Napięcie znamionowe urządzenia Un (kV)

Najmniejsza dopuszczalna odległość

pozioma od skrajnych przewodów linii (m)

1 kV < Un < 35 kV włącznie

7 m

35 kV < Un < 110 kV włącznie

12 m

110 kV < Un < 220 kV włącznie

15 m

220 kV < Un < 400 kV włącznie

15 m

Un > 400 kV

30 m

 

Napowietrzne linie elektroenergetyczne niskiego napięcia (Un < 1 kV) nie mają strefy ochronnej. W przecince leśnej zakład elektroenergetyczny utrzymuje na koszt własny wolny pas gruntu o szerokości 4 m od fundamentów podporowych punktów linii napowietrznej. Podziemne przewody kablowe do 110 kV mają strefę ochronną 1 m po obu stronach skrajnego kabla, nad 110 kV – 3 m.

    W strefie ochronnej jest zabronione a) budować bez zgody właściciela linii elektroenergetycznej budynki lub inne konstrukcje, jak również składowiska materiałów łatwopalnych i mieszanek wybuchowych, b) wykonywać bez zgody właściciela linii napowietrznej prace ziemne, c) wykonywać działalność zagrażającą niezawodności i bezpieczeństwu linii elektroenergetycznej lub zagrażającą życiu, zdrowiu lub majątkowi osób, d) wykonywać działalność, która uniemożliwiałaby lub znacząco ograniczałaby dostęp do urządzeń linii elektroenergetycznych. W strefie ochronnej linii podziemnych jest zabronione sadzić trwałe porosty i przejeżdżać mechanizmami o nośności nad 6 ton. Właściciel linii elektroenergetycznej musi udzielić pisemnego zezwolenia na działalność w strefie ochronnej.

    Rozporządzenie Rządu nr 591/2006 Dz.U., o dokładniejszych minimalnych wymaganiach  na bezpieczeństwo i ochronę zdrowia na placach budowy (Nařízení vlády č. 591/2006 Sb. o bližších požadavcích na bezpečnost a ochranu zdraví při práci na staveništích) nic nie mówi o robotach budowlanych przy użyciu maszyn lub innych urządzeń technicznych bezpośrednio pod linią wysokiego napięcia lub w jej pobliżu. Oprócz ogólników nic nie znajdziemy również w Rozporządzeniu Rządu nr 378/2001 Dz.U., którym określa się dokładniejsze wymagania dla zapewnienia bezpieczeństwa podczas eksploatacji i korzystania z maszyn, urządzeń technicznych, przyrządów i narzędzi (Nařízení vlády č. 378/2001 Sb., kterým se stanoví bližší požadavky na bezpečný provoz a používání strojů, technických zařízení, přístrojů a nářadí), ani w Rozporządzeniu Rządu nr 176/2008 Dz.U., o wymaganiach technicznych na urządzenia maszynowe (Nařízení vlády č. 176/2008 Sb. o technických požadavcích na strojní zařízení). O wyposażeniu maszyn i innych urządzeń ruchomych, które mogą zbliżyć się na odległość niebezpieczną do napowietrznych linii elektroenergetycznych, w sygnalizatory napięcia, możemy przeczytać wyłącznie w Normach Technicznych.

    O przepisach prawnych obowiązujących w Polsce dotyczących użycia sprzętu zmechanizowanego w pobliżu urządzeń i instalacji elektrycznych przeczytałem w miesięczniku SEP „INPE“ nr 236. Wykonywanie prac wymagających użycia sprzętu zmechanizowanego w pobliżu urządzeń i instalacji elektrycznych, może odbywać się pod warunkiem zachowania odległości podanych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6.2.2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, które to zasady określa § 55 wspomnianego Rozporządzenia. Nie jest dopuszczalne sytuowanie stanowisk pracy, składowisk wyrobów, materiałów lub maszyn i urządzeń budowlanych, bezpośrednio pod napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi lub w odległości poziomej od skrajnych przewodów mniejszej niż określa tabelka:

 

Napięcie znamionowe urządzenia Un (kV)

Najmniejsza dopuszczalna odległość

pozioma od skrajnych przewodów linii (m)

Un < 1 kV

3 m

1 kV < Un < 15 kV

5 m

15 kV < Un < 30 kV

10 m

30 kV < Un < 110 kV

15 m

Un > 110 kV

30 m

 

Więcej możemy przeczytać w następnych ustępach § 55:

2. W czasie wykonywania robót budowlanych z zastosowaniem żurawi lub urządzeń załadowczo-wyładowczych zachowuje się odległości, w których mowa w ust. 1 (tabelka), mierzone od najdalej wysuniętego punktu urządzenia wraz z ładunkiem.

3. Przy wykonywaniu robót budowlanych przy użyciu maszyn lub innych urządzeń technicznych, bezpośrednio pod linią wysokiego napięcia, należy uzgodnić bezpieczne warunki pracy z jej użytkownikiem.

4. Żurawie samojezdne, koparki i inne urządzenia ruchome, które mogą zbliżyć się na odległość niebezpieczną do napowietrznych lub kablowych linii elektroenergetycznych, o których mowa w ust. 1, powinny być wyposażone w sygnalizatory napięcia.

W cytowanym przepisie nie określa się, czy linia jest czynna, czy wyłączona. Postanowienie przepisu jest stwierdzeniem ogólnym, odnoszącym się do widocznych obiektów elektroenergetycznych.

    Obowiązuje również Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, które stanowi, co następuje: § 77. Niedopuszczalne jest składowanie materiałów bezpośrednio pod elektroenergetycznymi liniami napowietrznymi lub w odległości mniejszej (licząc w poziomie od skrajnych przewodów) niż:

2 m – od linii niskiego napięcia,

5 m – od linii wysokiego napięcia do 15 kV,

10 m – od linii wysokiego napięcia powyżej 15 kV.

Aby ułatwić porównanie wymagań pochodzących z różnych aktów normatywnych, zestawiono je w podobnej tabelce:

 

Napięcie znamionowe urządzenia Un (kV)

Najmniejsza dopuszczalna odległość

pozioma składowania od skrajnych

przewodów linii (m)

Un < 1 kV

2 m

1 kV < Un < 15 kV

5 m

15 kV < Un < 30 kV

10 m

30 kV < Un < 110 kV

15 m

 

    W § 55 Rozporządzenia z 1997 r. określone są wymagania odnośnie do osłon ochronnych i odległości bezpieczeństwa:

§ 55.1. Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu podłogi (podestu, stanowiska pracy) odsłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcje maszyny.

2. Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami.

3. Osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać bezpośredni dostęp do strefy niebezpiecznej. Osłony niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej, prętów itp.) powinny znajdować się w takiej odległości od elementów niebezpiecznych, aby przy danej wielkości i kształcie otworów nie było możliwe bezpośrednie dotknięcie tych elementów. Odległości bezpieczne określają Polskie Normy.

4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami, zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.

    Zapewne rozbieżności te będą pożywką dla prawników uzasadniających to, co pracownikom technicznym nawet nie przyjdzie do głowy. Wątpliwości biorą się również z zasady dobrowolności stosowania norm. Stosowanie sprzętu zmechanizowanego w pobliżu linii napowietrznych wymaga jednolitych uwarunkowań prawnych. Dlatego wnioskowane są projekty dotyczące poprawek prawa energetycznego.

 

Właściwości fizykochemiczne materiałów elektroizolacyjnych stosowanych do budowy urządzeń elektrycznych

 

Wydzielanie produktów szkodliwych dla ludzi i zwierząt lub wyposażenia budynku przez przewody i kable elektryczne, w wyniku działania na nie wysokiej temperatury, ma istotne znaczenie dla przebiegu pożaru i jego gaszenia. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, kiedy instalacja elektryczna zawiera dużą masę materiałów elektroizolacyjnych. Wobec tego warto określić, jakie zagrożenie stwarzają materiały elektroizolacyjne.

Polichlorek winylu (PVC). Tworzywo termoplastyczne szeroko stosowane jako materiał elektroizolacyjny i powłokowy w kablach i przewodach, ale również jako materiał konstrukcyjny w przedmiotach powszechnego użytku. Czysty PVC jest materiałem palnym, łatwo zapalnym i rozprzestrzeniającym płomień. Stosuje się go z dodatkiem plastyfikatorów, wypełniaczy i barwników. Przy niewielkiej ilości dodatków jest to tworzywo twarde – winidur, stosowany na przykład do wyrobu rur, listew i korytek instalacyjnych. Przy większej ilości plastyfikatorów jest tworzywem miękkim – polwinitem, stosowanym na izolację i powłokę przewodów. Około 60% masy PVC stanowi chlor (Cl), który wydziela się z PVC rozkładającego się pod wpływem podwyższonej temperatury. Dodatkowo wydziela się również chlorowodór (HCl), który, w połączeniu z wodą, tworzy kwas solny. Spalanie substancji uzupełniających skład PVC daje nieprzejrzysty dym i toksyczne gazy. Masa wytwarzanego kwasu solnego HCl osiąga nawet 20% masy polwinitu. Spalanie PVC może być przyczyną nie tylko uszkodzenia elektrycznego wyposażenia budowli, ale również korodowania jej żelbetowej konstrukcji. PVC sprzyja rozprzestrzenianiu płomienia, co jest niebezpieczne zwłaszcza przy ułożeniu wiązek przewodów w pionowych szynach kablowych, stąd potrzeba stosowania w nich odpowiednich przegród przeciwpożarowych z ognioodpornym uszczelnieniem przejść instalacyjnych. W razie potrzeby stosuje się PVC trudno zapalny, o ograniczonym rozprzestrzenianiu płomienia, który zawiera uniepalniacze – uwodniony tlenek glinu.

Politetraflouroetylen (PTFE, teflon). Tworzywo termoplastyczne, niepalne, zawiera fluor oraz inhibitory palności na bazie bromu. Czysty PTFE topi się w temperaturze 327 OC, ale wykazuje bardzo dużą lepkość – nie można go przetwarzać przez wytłaczanie lub wtrysk. Rozkład tworzywa jest zauważalny dopiero przy temperaturze ok. 400 OC, przy czym możliwa jest emisja toksycznych dymów.

Guma naturalna. Elastomer produkowany z kauczuku naturalnego, otrzymywanego z żywicy drzewa Havea brasiliensis. Z kauczuku wytwarza się między innymi izolację specjalnych przewodów elektrycznych. Guma naturalna nie jest odporna na wysoką temperaturę i pali się, wydzielając czarny, gryzący dym. Gazowe produkty spalania stanowią znaczne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt. Podczas pożaru gumy powstaje trująca mieszanka związków chemicznych, wśród których są fenole, dioksyny, furany, kwas solny, i inne składniki, zależne od dodatków stosowanych w produkcji gumy.

Guma syntetyczna etylenowo-propylenowo-dienowa (EPDM). Temperatura graniczna dopuszczalna długotrwale to 90 OC, a dopuszczalna przy zwarciu 250 OC. Guma EPDM jest odporna na narażenia mechaniczne, nie sprzyja rozprzestrzenianiu płomienia. Jest stosowana na przewody ruchome w górnictwie i w innych instalacjach tymczasowych.

Guma silikonowa. Elastomer niepalny, nietoksyczny, o dobrej zdolności do tłumienia drgań. Temperatura dopuszczalna długotrwale wynosi 180 OC, dorywczo 200 OC, a przy zwarciu 350 OC. Najniższa dopuszczalna temperatura otoczenia dla gumy silikonowej to 60 OC. W temperaturze przekraczającej 600 OC guma silikonowa ulega ceramizacji, zachowując właściwości elektroizolacyjne, wobec czego jest stosowana na przewody górnicze, okrętowe i lotnicze oraz na przewody wszelkich instalacji, od których oczekuje się podtrzymania funkcji w warunkach pożaru.

Polietylenowinyloacetat (EVA). Tworzywo stosowane między innymi jako materiał laminujący w modułach fotowoltaicznych. Zachowuje bardzo dobre właściwości w warunkach pożaru: materiał niezapalny, nierozprzestrzeniający płomienia, o korzystnych innych wskaźnikach – gęstości dymu, toksyczności i korozyjności spalin.

Polieteroeteroketon (PEEK). Tworzywo elektroizolacyjne półkrystaliczne, termoplastyczne. Jest niezapalne, samogasnące, nierozprzestrzeniające płomienia. Wykazuje dużą wytrzymałość mechaniczną przy wzmocnieniu włóknem szklanym lub węglowym. Odznacza się też doskonałą ciepłoodpornością – jego temperatura dopuszczalna długotrwale to 240 OC, a temperatura topnienia 334 OC. Produkty spalania PEEK są mało toksyczne, wydziela najmniej gazów i dymu spośród wszystkich termoplastów. Jest stosowany na izolację przewodów lotniczych.

Polietylen (PE). Termoplastyczne tworzywo bezhalogenowe, palne. W zależności od składu polietylenu i technologii wytwarzania dopuszczalny zakres temperatur stosowania jest w zakresie od –120 OC do +120 OC, Ma bardzo dobre właściwości dielektryczne. Podczas pożaru nie wydziela trujących gazów ani dymów.

Izolacja mineralna (MI). Przewody mają izolację ze sprasowanego sproszkowanego tlenku magnezu MgO i powłokę metalową, z miedzi albo nikieliny, pokrytą niekiedy osłoną polwinitową. Przewody o izolacji mineralnej mają napięcie znamionowe do 1000 V i obciążalność długotrwałą do 450 A. Są szczególnie ognioodporne, bo nie zawierają materiałów organicznych. Są stosowane na statkach, zwłaszcza na tankowcach, w rafineriach i obiektach wielkiej syntezy chemicznej, w elektrowniach jądrowych i w instalacjach przeciwpożarowych.

 

IX Katowickie Dni Elektryki

 

W dniach od 29.5.2019 r. do 1.6.2019 r. miały miejsce IX Katowickie Dni Elektryki, podczas których odbyły się trwające cztery dni główne uroczystości związane z obchodami 100-lecia Oddziału Zagłębia Węglowego SEP. Program obejmował m. in. XII Konferencję Naukowo-Techniczną „Bezpieczeństwo w elektryce i energetyce w obliczu wyzwań przemysłu 4.0“, Gala 100-lecia Oddziału Zagłębia Węglowego SEP, VI Seminarium Historyczne „Place, ulice, skwery i ronda Katowic poświęcone elektrykom“ i koncert organowy prof. Juliana Gembalskiego. Film nakręcony podczas pierwszego dnia IX Katowickich Dni Elektryki znajduje się w internecie na stronie: www.youtbe.com. XII Konferencja Naukowo-Techniczna „Bezpieczeństwo w elektryce i energetyce w obliczu wyzwań przemysłu 4.0“ odbyła się w zabytkowej, historycznej Sali Sejmu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Konferencja składała się z pięciu sesji tematycznych – trzy z referatami i dwu paneli dyskusyjnych. Uczestniczyło w niej około 200 osób. Wieczorem w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego odbyła się uroczysta Gala 100-lecia Oddziału Zagłębia Węglowego. Przed wejściem do teatru grała Orkiestra Dęta Miasta Katowice. Jubileusz był również okazją do wyróżnienia osób szczególnie zasłużonych dla Oddziału Zagłębia Węglowego i Polskiej Elektryki. Trzeci Dzień Katowickich Dni Elektryki obejmował historyczne seminarium pt. „Place, ulice, skwery i ronda Katowic poświęcone elektrykom“. Seminarium odbyło się w Pałacu Goldsteinów w Katowicach. W tym dniu odbyła się również uroczysta Msza Święta w Archikatedrze Chrystusa Króla w intencji elektryków. Po mszy zebrani wysłuchali koncertu organowego w wykonaniu Juliana Gembalskiego pt. „Trzy kolory“. Katowickie Dni Elektryki zakończyły się sympatycznym piknikiem rodzinnym w Łaziskach Górnych. (SPEKTRUM, 5-6/2019)

 

Wycieczka członków Oddziału Nowohuckiego SEP

do Republiki Czeskiej

 

Oddział Nowohucki SEP im. Stanisława Szeligi, przy współpracy z biurem turystycznym „Hut-Plus“ z Krakowa, zorganizował w dniach 19-21.3.2019 r. wycieczkę techniczno-turystyczną do Brna, Pragi i Ołomuńca w Republice Czeskiej. W pierwszym dniu wycieczki jej uczestnicy odwiedzili targi elektrotechniczne AMPER 2019 w Brnie. Tematyka targów obejmowała: inżynierię elektryczną, elektroniczną, automatykę, kable i przewody, urządzenia kontrolno-pomiarowe, systemy oświetleniowe, telekomunikację, sieci internetowe, technologie komputerowe, maszyny, urządzenia, narzędzia dla branży elektrycznej i elektrotechnicznej, łączność radiową i wiele innych działów techniki. Targi umożliwiają zaprezentowanie producenta i promowanie jego produktów, spotkania z klientami oraz przegląd ofert różnych firm. W drugim dniu wycieczki zwiedzono Pragę. Pod wieczór uczestnicy odwiedzili słynną praską piwiarnię, browar, gdzie odbyła się degustacja piwa, następnie uczestniczyli w kolacji z muzyką. W trzecim dniu wycieczki podziwiali piękno Pragi płynąc statkiem po Wełtawie. Następnie autokarem udali się w kierunku Ołomuńca, aby zwiedzić Ołomunieckie Stare Miasto. (SPEKTRUM, 5-6/2019)

 

Ptaki przyczyną pożaru skrzynki rozdzielczej

 

Nieznane ptaki nanosiły do skrzynki rozdzielczej trawę i spowodowały pożar – pisze www.denik.cz (13.5.2019 r.). Chodzi o skrzynkę rozdzielczą na betonowym słupie oświetlenia publicznego w Stonawie. Ptaki w środku skrzynki rozdzielczej zaczęły sobie budować gniazdo. Suchą trawą przykryły części przewodów elektrycznych pod napięciem. Kiedy później wystąpiły silne opady deszczu, woda spłynęła do skrzynki i spowodowała zwarcie, a następnie pożar. Na miejsce przyjechały dwie jednostki straży pożarnej. Szkodę oszacowano na 5000 koron. Ptaki wykorzystały do wejścia otwór w górnej części skrzynki rozdzielczej. Śledczy Jednostki Ochrony Przeciwpożarowej (HZS – Hasičský záchranný sbor) Województwa Morawsko-Śląskiego żadnych opalonych ciał ptaków w środku ani w okolicy słupa nie znaleźli.

 Zdjęcia skrzynki rozdzielczej (www.denik.cz)

 

Zwroty grzecznościowe i krótkie zdania w tłumaczeniu na języki angielski, niemiecki, hiszpański i włoski

 

dzień dobry – good morning (przed godz. 12.00), good afternoom (po godz. 12.00) – Guten Tag – buenos dias – buon giorno

dobry wieczór – good evening – Guten Abend – buenos tordes – buona sera

do widzenia – goodbye – auf Wiedersehen – adiós – arrivederci

dziękuję – thang you – danke – gracias – grazie

proszę – please (gdy o coś prosimy), hereyou are (np. przy podawaniu biletu) – bitte – por favor – per favore (gdy o coś prosimy), prego (np. przy podawaniu biletu)

przepraszam – excuse me – Endschuldigung – perdon – scusi

Uwaga! – Attention! – Achtung! – Atención! – Attenzione!

tak – yes – ja – si – si

nie – no – nein – no – no

otwarte – open – auf geöffnet – abierto – aperto

zamknięte – closed – zu geschlossen – cerrado – chinso

informacja – information – Information – el informazioni – el información

Jak mogę pomóc? – How can, I help you? – Wie  kann ich Ihnen helfen? – Cómo puedo ayudar? – Come posso aintare?

Proszę iść za mną. – (Please) Follow me. – Folgen sie mir. – Siganme, por farour. – Mi segua, per favore.

Nie rozumiem. Czy może Pan / Pani powtórzyć? – Sorry, I dónt understand. Can you repaet? – Ich verstehe nicht. Könnten sie bitte wiederholen? – No entiendo. Puede repetir? – Non capisso. Puó ripetere, per favore?

Proszę czekać. – Please wait. – Warten sie bitte. – Espere, por favor. – Aspetti per favore.

Potrzebuję pomocy. – I need help. – Ich brauche Hilfe. – Necesito ayuda. – Ho bisogno di aiuto.

Proszę powiadomić policję. – Please contact the policie. – Benachrichtigen sie bitte die Polizei. – Informe a la policia, por favour. – Chinmi la polizia, per favore.

Źle się czuję. – I feel bad. / I feel sick. – Ich fühle mich schlecht. – Me siento mal. – Mi sento male.

Potrzebuję lekarza. – I need a doctor. – Ich brauche einen Artz. – Necesito a un médico. – Ho bisogno di un dottore.

Gdzie są toalety? – Where are the toilettes? / Where is the toilet? – Wo befinden sich die Toiletten? – Doude están los baňos? – Dove sono i bagni / gabinetti?

Zgubiłem plecak. – I lost my backpack. – Ich habe meinen Rucsack verloren. – He perdido la mochila. – Ho perso il mio zaino.

 

Nekrolog

 W dniu 11.5.2019 r. zmarł nagle w wieku 61 lat śp. inż. Erwin Michalski zamieszkały w Piotrowicach koło Karwiny, absolwent gimnazjum łaziańskiego i Wydziału Elektrycznego Wyższej Szkoły Górniczej w Ostrawie, główny elektryk kopalni Armia Czechosłowacka w Karwinie, członek Stowarzyszenia Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej. Cześć Jego Pamięci!

 


 Rysunek A – Mapa sieci kolejowej Republiki Czeskiej na Morawach i na Śląsku, zielonym kolorem oznaczono linie zelektryfikowane – system DC 3kV,

czerwonym kolorem linie zelektryfikowane – system AC 25kV/50Hz, czarnym kolorem linie niezelektryfikowane

 

 Rysunek B – Nowa sieć trakcyjna AC 25kV/50 Hz na odcinku Púchov-Lúky nad Makytou

(Stratégia odvetvia elektrotechniky a energetiky Železnice Slovenskej republiky na obdobie rokov 2018-2020)

 Rysunek C – Modernizacja sieci trakcyjnej DC 3kV na odcinku Bánovce nad Ondavou-Humenné 

(Stratégia odvetvia elektrotechniky a energetiky Železnice Slovenskej republiky na obdobie rokov 2018-2020)

 

Biuletyn Internetowy SEP“ – BIULETYN SEP numer 45, wydawca: Sdružení polských elektrotechniků v České republice / Stowarzyszenie Elektrotechników Polskich w Republice Czeskiej (SEP), zamknięcie numeru: 16.8.2019 r., adres wydawnictwa: 737 01 Český Těšín (Czeski Cieszyn), ul. Střelniční (Strzelnicza) 28/209, redaktor: inż. Tadeusz Toman, 737 01 Třinec-Konská (Trzyniec-Końska) 49, wydano w formie zeszytu dla członków SEP (gratis) i elektronicznie na www.coexistentia.cz/SEP/strona4.html.