Marcin Luter - życiorys

Marcin Luter – niemiecki reformator religijny, teolog, kaznodzieja i inicjator reformacji, mnich augustiański, doktor teologii, współtwórca luteranizmu. Autor 95 tez potępiających praktykę sprzedaży odpustów, w których odrzucał możliwość kupienia łaski Bożej. Pomimo tego, że nie brał czynnego udziału w wystąpieniach religijnych i społeczno-politycznych, a jedynie pisał polemiki i katechezy, skupił wokół swojej idei całą opozycję Kościoła katolickiego. Przełożył Biblię na język niemiecki, był autorem Pastylii Domowej, Małego i Dużego Katechizmu, Artykułów Szmalkaldzkich, dzieł pedagogicznych i tłumaczeń oraz wielu pieśni kościelnych, w tym ewangelickiego hymnu: Warownym grodem jest nasz Bóg. Podstawę jego nauki stanowią hasła: sola scriptura – jedynie Pismo, sola fide – jedynie wiara, sola gratia – jedynie łaska, solus Christus – jedynie Chrystus, solum Verbum – jedynie Słowo. Kościoły protestanckie uznają Lutra za bohatera wiary, reformatora i odnowiciela Kościoła. Kościoły anglikańskie zaliczają Lutra do grona świętych. Jego wspomnienie obchodzone jest w rocznicę śmierci 18 lutego. Kościół katolicki widzi w nim teologa sprzeciwu wobec starego porządku wiary katolickiej, prowadzącego do anarchii kościelnej, którego nauczanie zawierało wiele słusznych postulatów, uznanych przez Sobór Watykański II, ale także wiele poważnych błędów dogmatycznych.

Rodzice Marcina, Hans Luther wraz z małżonką Małgorzatą, musieli opuścić ze względów ekonomicznych rodzinną wieś. Udali się do Eisleben w Turyngii, ośrodka górnictwa i hutnictwa. Tu urodził się 10.10.1483 r. przyszły reformator, jako jedno z dziewięciu dzieci górnika i hutnika. Z czasem rodzice przeprowadzili się do Mansfeld, gdzie Hans Luther stał się właścicielem pieca hutniczego, dzięki czemu sytuacja materialna umożliwiła mu kształcenie syna. Luter wspomina o dużej surowości swych rodziców. 12.3.1488 r. prawdopodobnie zaczął chodzić do szkoły kiedy ukończył 4 i pół roku, czego nigdy nie wspominał miło. Po odbyciu edukacji w szkole miejskiej w Mansfeld i szkoły parafialnej w Eisenach, na przełomie kwietnia i maja 1501 roku, w wieku osiemnastu lat, rozpoczął studia na uniwersytecie w Erfurcie, początkowo na wydziale nauk wyzwolonych, który ukończył w styczniu 1505 roku jako magister filozofii, a następnie kontynuował je, zgodnie z życzeniem ojca, na wydziale prawa. 17.7.1505 r. Marcin Luter wstąpił do zakonu augustianów w Erfurcie. 4.4.1507 r. w katedrze w Erfurcie przyjął święcenia kapłańskie, a uroczystość prymicji odbyła się 2.5.1507 r. W 1508 roku przeniesiony został na uniwersytet w Wittenberdze, gdzie objął stanowisko wykładowcy filozofii moralnej i jednocześnie kontynuował studia teologiczne. W październiku 1510 roku Luter wyjechał do Rzymu by odwołać się do papieża Juliusza II, od decyzji saskiej kongregacji. Wrócił zdruzgotany obrazem jaki zastał. Papież poświęcający wiele czasu wojnom, bezceremonialne zachowanie księży, czy odprawianie w pośpiechu siedmiu mszy przy jednym ołtarzu. Podróż do Rzymu nie miała większego wpływu na rozwój poglądów teologicznych Lutra, jednak wyniesione z niej doświadczenia wpłynęły na jego późniejszą postawę w walce z papiestwem. Po powrocie z Rzymu Luter udał się do Wittenbergi, by objąć profesurę biblistyki. W 1512 roku jako doktor Pisma Świętego złożył przysięgę, że będzie ze wszystkich sił bronił prawdy ewangelicznej. W tym czasie uczył się języka greckiego i hebrajskiego, co później okazało się bardzo przydatne przy tłumaczeniu Biblii.

Do pierwszego otwartego sporu z Kościołem katolickim dały Lutrowi powód odpusty, które w 1516 roku ustanowił papież Leon X. Dochód pochodzący z ich sprzedaży przeznaczony był w jednej połowie na budowę nowej Bazyliki św. Piotra w Rzymie, w drugiej zaś na zaległe długi zaciągnięte w banku przez komisarza odpustowego w Niemczech, arcybiskupa Moguncji i Magdeburga, Albrechta Hohenzollera. Sprzeciw Lutra, wzbudzało to, że odpust otrzymywało się za pieniądze przez co uzyskane w ten sposób odpuszczenie kar za grzechy dalekie było od uczucia prawdziwej pokuty, a miejsce wiary zajmowała opłata pieniężna. 31.10.1517 r., nie przeciwko samym odpustom, ale nadużyciom z nimi związanymi, ogłosił swoich 95 tez, wzywając do dysputy nad nimi. Najistotniejsze dla przyszłej reformacji stwierdzenia zawarte były w poniższych tezach: Teza 1 – Gdy Pan i Mistrz nasz Jezus Chrystus rzecze „pokutujcie”, to chce, aby całe życie wiernych było nieustanną pokutą. Teza 36 – Każdy chrześcijanin, który za grzechy żałuje prawdziwie, ma i bez listu odpustowego zupełne odpuszczenie kary i winy. Teza 62 – Istotny, prawdziwy skarb kościoła to święta ewangelia chwały i łaski Bożej. Teza 71 – Kto przeciw prawdzie apostolskiego odpustu mówi, niech będzie przeklęty.

Początkowo papież Leon X nie zwracał uwagi na wystąpienie Lutra, widząc w nim tylko zatarg mnichów, ale gdy spór zaczął przybierać coraz ostrzejsze formy, wezwał Lutra by stawił się w Rzymie i usprawiedliwił z czynionych mu zarzutów. Protektor Lutra, elektor saski, bijąc się o jego życie, zrobił wszystko, by do przesłuchania doszło w Augsburgu. W 1518 roku Luter stanął przed legatem papieskim kardynałem Kajetanem, który zażądał od niego bezwarunkowego odwołania błędów, co spotkało się z odmową ze strony Lutra. W czerwcu 1519 roku w Lipsku, w zorganizowanym przez legata papieskiego Jana Ecka dyspucie, Luter doszedł do przekonania, że konieczna jest gruntowna naprawa Kościoła. Czynnie wspierał go niemiecki humanista Filip Melanchton. W trakcie dysputy Luter stwierdził, że sobory mogą się mylić, a tylko Biblia jest nieomylna. Takie stanowisko spowodowało, że Eck przerwał dysputę, pojechał do Rzymu i przywiózł stamtąd ostrzegawczą bullę papieską przeciw Lutrowi. Pisma Lutra miały być spalone a on sam i jego zwolennicy mieli pojednać się z papieżem. W odpowiedzi Luter ogłosił swoje trzy pisma: O naprawie stanu chrześcijańskiego, O niewoli babilońskiej, O wolności chrześcijanina, a 10.12.1520 r. na przedmieściach Wittenbergii spalił na stosie papieskie księgi prawnicze wraz z bullą. Wkrótce potem 3.1.1521 r. papież Leon X ekskomunikował Lutra na zawsze. Cesarz Karol V ogłosił 26.5.1521 r. edykt wormacki, uznający Marcina Lutra za heretyka i skazujący go oraz jego zwolenników na banicję. Od tej chwili, każdy, kto schwytał Lutra lub któregoś z jego zwolenników, mógł bezkarnie ich zabić.

Aby ocalić Marcina Lutra od prześladowań Fryderyk Mądry, pod przybranym imieniem rycerza Jerzego, ukrył go na zamku w Wartburgu. Tu w 1522 roku Luter dokonał tłumaczenia na język niemiecki Nowego Testamentu. Do opuszczenia kryjówki zmusiły go rozruchy, jakie wybuchły w Wittenberdze. Częściowo pod wpływem błędnie rozumianej nauki Lutra o wolności chrześcijańskiej w 1525 roku wybuchła w Niemczech wojna chłopska, podczas której zginęło ok. 150 tys. osób. Luter początkowo wstawiał się za umiarkowanymi żądaniami chłopów, później jednak wezwał, gdy chłopi dopuszczali się zbrodni, aby w sprawę wdała się władza państwowa. W 1526 roku dla obrony wiary zawarte zostało przymierze torgawskie książąt i miast ewangelickich, co wywołało obawy katolików. W 1528 roku wizytował parafie, podczas których przekonał się o duchowym zacofaniu. Na obradach sejmu Rzeszy w Spirze w 1529 roku stany katolickie uchwaliły wiernie trwać przy edykcie wormackim i zabroniły w krajach katolickich wprowadzania reformacji. W 1530 roku na sejmie w Augsburgu ewangelicy przedłożyli cesarzowi Wyznanie augsburskie, będące wykładem nauki reformatorów. Ponieważ ze względu na banicję w 1521 roku Luter nie mógł być obecny na sejmie, główny ciężar w jej opracowaniu spoczął na Melanchtonie, który kolejne projekty swej pracy wysyłał do Lutra w celu konsultacji. Wprawdzie sejm konfesji nie przyjął, ale już w roku następnym w Schmalkalden książęta protestanccy zawarli między sobą przymierze ochronne. Cesarz widząc, że nie jest w stanie rozbić jedności luteran, zawarł z nimi w 1532 roku pokój religijny, na mocy którego nie otrzymali oni wprawdzie zupełnej wolności religijnej, ale uzyskali względne poczucie spokoju i bezpieczeństwa. Umożliwiło to dalsze szerzenie się reformacji. W 1537 roku powstały napisane w ostrym tonie Artykuły Szmalkaldzkie, w których jeszcze raz podkreślono, że ewangelicy odrzucają władzę papieską, jako niepotwierdzoną w Piśmie Świętym. Konfesja Augsburska oraz pierwsza część artykułów szmalkaldzkich, mówiąca o Bożym majestacie, są zgodne w ogólnym zarysie z teologią katolicką. Sformułowania w drugiej i trzeciej części artykułów, dotyczące urzędu i dzieła Chrystusa, dzielą Kościół ewangelicki od Kościoła katolickiego.

13.6.1525 r. Marcin Luter ożenił się z byłą zakonnicą Katarzyną von Bora. Była ona jedną z 12 sióstr, które pod wpływem nauk Lutra, uciekły z klasztoru w Nimbschen. Luter miał kilkoro dzieci, m.in. Jana, Elżbietę, Magdalenę, Marcina, Pawła, Małgorzatę. Kilkoro dzieci zmarło zaraz po urodzeniu. Małżeństwo mieszkało w „czarnym klasztorze” w Wittenberdze. Obecnie żyje około 2800 potomków Marcina Lutra. Marcin Luter przed śmiercią cierpiał z powodu przepracowania. Zmarł 18.2.1546 r. w wieku 62 lat w Eisbeben. Źródło: WIKIPEDIA

Zapraszamy w sobotę 25.3.2017 r. o godz. 10.00 na konferencję naukową „Wpływ reformacji na obecny stan chrześcijaństwa” na farę w Nawsiu. Są jeszcze wolne miejsca. Koexistencia o.p.s.

Martin Luther - životopis

Martin Luther – německý církevní reformátor, teolog, kazatel a iniciátor protestantismu, augustiánský mnich, doktor teologie, spoluzakladatel luteranismu. Autor 95 tezí odsuzujících praxi prodeje odpustků, ve kterých odmítal možnost kupování si Boží milosti. Přestože se aktivně neúčastnil církevních a společensko-politických vystoupení, pouze psal polemické a náboženské články, soustředil kolem své ideje celou opozici Katolické církve Jeho nejznámějším dílem je překlad Bible do němčiny, je autorem Domácí pastylly, Malého a Velkého katechismu, Šmalkaldských článků a také mnoha pedagogických spisů, církevních písní a překladů, včetně evangelické hymny: Pevností je náš Bůh. Základ jeho učení tvoří hesla: sola scriptura – autorita Písma je vyšší než autorita církve, sola fide – člověka ospravedlňuje jeho víra, nikoli dobré skutky, sola gratia – Boží milost je dar, není možné si ji koupit, solus Christus – pouze Ježíš Kristus, solum Verbum – pouze Boží slovo. Protestanstské církve považují Lutra za hrdinu víry, reformátora a obnovitele církve, Anglikánské církve řadí Lutra do skupiny svatých. Jeho vzpomínka je oslavována u příležitosti výročí jeho smrti 18. února. Katolická církev v něm spatřuje teologa odporu vůči starým pořádkům katolické víry, která vede k církevní anarchii a kterého učení obsahovalo mnoho oprávněných požadavků, uznaných II. vatikánským koncilem, ale rovněž mnoho vážných dogmatických chyb.

Rodiče Martina, Hans Luther spolu s manželkou Markétou, museli odejít z ekonomických důvodů z rodné vesnice. Vypravili se do Eisleben v Turynsku, střediska hornictví a hutnictví. Zde se narodil 10.10.1483 budoucí reformátor, jako jedno z devíti dětí horníka a hutníka. Vyrůstal v chudých poměrech, spojených s tvrdým výcvikem. Časem se rodiče přestěhovali do Mansfeld. Jeho otec se postupně vypracoval na úspěšného podnikatele, majitele hutnické pece, což mu umožnilo financovat studia svého syna. 12.3.1488 pravděpodobně ve věku 4 a půl roku zahájil školní docházku, na kterou nikdy nevzpomínal rád. Byl žákem měšťanské školy v Mansfeld a církevní školy v Eisenach, na přelomu dubna a května 1501, ve věku osmnácti let, zahájil studia na univerzitě v Erfurtu, nejdřív na filosofické fakultě, kterou ukončil v roce 1505 jako magistr filosofie, a potom se zapsal, podle přání otce, na práva. 17.7.1505 se Martin Luther rozhodl vstoupit do augustiánského kláštera v Erfurtu. Ač byl vzorný mnich, pobyt v klášteře v něm od začátku vyvolával pochybnosti o možnosti spasení z vlastní moci. 4.4.1507 byl v katedrále v Erfurtu vysvěcen na katolického kněze a primiční slavnost se konala 2.5.1507. V roce 1508 přešel na univerzitu ve Wittenbergu, kde s krátkými přestávkami přednášel etickou filosofií a později teologií. V říjnu 1510 Luther odjel do Říma, aby se odvolal na rozhodnutí saské kongregace do papeže Juliana II. Vrátil se zdrcen obrazem, který tam viděl. Papež věnující se především válkám, bezceremoniálni chování kněží, nebo sloužení narychlo sedm mši svatých u jednoho oltáře. Cesta do Říma neměla větší vliv na vývoj teologických názorů Luthera, avšak získané během ní zkušenosti měly vliv na jeho následný postoj v boji s papežstvím. Po návratu z Říma odcestoval do Wittenberga. V roce 1512 se stal doktorem teologie – získal doživotní biblickou profesuru a od roku 1513 započal ve Wittengergu kazatelskou činnost. V tomto období se učil řecký a hebrejský jazyk, které později využil při překladu Bible.

Příčinou prvního otevřeného sporu s Katolickou církví byla papežská bula o prodeji odpustků, kterou vydal papež Lev XV. v 1516 roce. Zisk z prodeje odpustků byl věnován z jedné poloviny na stavbu svátopetrského chrámu v Rímě, z druhé poloviny zase na nezaplacené bankovní dluhy odpustkového komisaře v Německu, arcibiskupa Moguncka a Magdeburga, Albrechta Hohenzollera. Odpor Luthera způsobovalo to, že odpustek, jako odpuštění trestu za hříchy měl daleko k pocitu opravdového pokání, a místo víry zaujal peněžní poplatek. To vedlo 31.10.1517 Luthera k uveřejnění 95 tezí, určených pro akademickou diskuzi, které zejména kriticky reagovaly, nikoliv na samotné odpustky, ale na praxi jejich prodeje. Nejpodstatnější zjištění pro budoucí reformaci byla obsažena v těchto tezích: Teze 1 – Když Pán a Mistr náš Ježíš Kristus říká „kájejte se”, potom chce, aby celý život věřících byl neustálým pokáním. Teze 36 – Každý křesťan, který za hříchy upřímně lituje, má i bez odpustku mít celkové odpuštění trestu a viny. Teze 62 – Zásadní, opravdový poklad církve to je svaté evangelium chvály a Boží lásky. Teze 71 – Kdo proti pravdě apoštolského odpuštění mluví, ať bude prokletý.

Oficiální místa zprvu přes obviňování s kacířství ze strany dominikánů reagovala velmi zdrženlivě, Luther byl totiž chráněncem saského kurfiřta Fridricha III Moudrého. Místo aby šel do Říma, kam byl předvolán, prosadil kurfiřt, aby Luthera vyslechl v roce 1518 kardinál Kajetán v Augsburgu. Ten Lutherovi pohrozil kletbou. V roce 1519 se Luther účastnil disputace s Eckem v Lipsku, ve které popřel neomylnost papeže a koncilů. Řím v roce 1520 oficiálně vydal bulu s hrozbou klatby. Luther vydal reformační spisy, ve kterých své názory dále obhajoval. Když po jejich veřejném spálení sám reagoval spálením papežské buly, navrhl Lev X v roce 1521 jeho exkomunikaci. Když své teze neodvolal ani na říšském sněmu ve Wormsu, vydal císař Karel V. proti Lutherovi wormský edikt, který ho prohlásil kacířem a odsoudil ho a jeho příznivce do vyhnanství. Od této chvíle mohl každý, kdo zadržel Luthera nebo některého z jeho příznivců, bez právních důsledku ho zavraždit.

Fridrich II Moudrý nechal Luthera bezprostředně poté unést do azylu na hrad Wartburg, kde reformátor pobýval jako rytíř Jiří v letech 1521-1522. Zde překládal Nový zákon. Lutherovy myšlenky se mezitím lavinovitě šířily a vyvolávaly v celé zemi bouřlivé přijetí. Od radikálních projevů příznivců nového učení se Luther od počátku ostře distancoval. V roce 1524 začal opět přednášet, vystupoval proti Tomáši Müntzerovi, který svým kázáním podněcoval sedláky k nepokojům. V 1525 roce v Německu vypukla selská válka, při které zahynulo 150 tis. lidí. Luther zpočátku podporoval umírněné požadavky sedláků, později však odsoudil jejich zločiny. V roce 1526 bylo podepsáno torgavské příměří evangelických knížat a měst, což způsobilo obavy katolíků. Na jednání sněmu Říše ve Spiru v roce 1529 katolické stavy se usnesly věrně trvat na wormackém ediktu a zakázaly v katolických zemích zavádět reformaci. Roku 1528 se reformátor účastnil vizitací na farnostech, při kterých se přesvědčil o jejich duchovně zaostalém stavu. Marburské náboženské rozhovory v roce 1529, na kterých diskutoval mj. s Zwinglim, s cílem vytvořit teologickou jednotu evangelické strany proti katolikům, ztroskotaly. V roce 1530 na sněmu v Augsburgu evangelíci předložili císaři Augsburské vyznání, které bylo výkladem učení reformátorů. Protože s ohledem na vyhnanství v roce 1521, Luther nemohl být přítomen na sněmu, hlavní břemeno ve zpracování základů institucializované nové evangelické církve bylo na jeho spolupracovníku Philippu Melanchtonu, který jednotlivé své návrhy zasílal postupně Lutherovi ke konzultaci. Přestože sněm konfesi nepřijal, už v následujícím roce v Schmalkalden uzavřeli protestantští knížata mezi sebou ochranné příměří. Císař když zjistil, že nemůže zlomit jednotu luteránů, uzavřel s nimi v roce 1532 náboženský smír, na základě kterého, přestože nezískali úplnou náboženskou svobodu, mohli v pocitu klidu a relativního bezpečí šířit reformaci. V roce 1537 roce vznikly napsané v přísném odstínu Šmalkaldské články, ve kterých ještě jednou bylo zdůrazněno, že evangelíci odmítají papežskou vládu, jako nepotvrzenou v Písmu Svatém. Augsburská konfese a také první část Šmalkaldských článků, která se týká Božího majestátu, je totožná v obecném nástinu s katolickou teologií. Formulace ve druhé a třetí částí článků, týkající se úřadu a díla Krista, rozděluje Evangelickou církev a Církve katolickou.

Dne 13.6.1525 uzavřel Luther manželství s bývalou jeptiškou Kateřinou von Bora. Byla jednou z 12 sester, které vlivem učení Luthera, utekly z kláštera v Nimbschen. Luther měl několik dětí, mj. Jana, Alžbětu, Magdalénu, Martina, Pavla, Markétu. Několik jeho dětí zemřelo ihned po narození. Manželství bydlelo v „černém klášteře” ve Wittenbergu. Dnes žije asi 2800 potomků Martina Luthera. Martin Luther před svou smrtí trpěl přepracováním. Umírá v Eislebenu 18.2.1546 ve věku 62 let. Zdroj: WIKIPEDIA

Zveme v sobotu 25.3.2017 v 10.00 h na vědeckou konferenci „Vliv reformace na soudobé křesťanství” na faru v Návsí. Jsou ještě volná místa. Koexisterncia o.p.s.