xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx WIADOMOŚCI – TUDÓSÍTÁSOK –
ZPRÁVY 36 – 2/2010 (8.2.2010) xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Sezon balowy
rozpoczyna tradycyjnie Bal Gorolski w Mostach koło Jabłonkowa. W bieżącym roku
odbył się w sobotę 9 stycznia. Po raz pierwszy na mosteckim balu wystąpiła
„Lipa“ z Bratysławy. / A bálszezont már hagyományosan a Gorol-bál nyitotta
meg Mosty u Jablunkova városában. Az idén január 9-én került
megrendezésre. A Mosty-bálon ez
alkalommal először lépett fel a „Lipa“ („Hársfa“) együttes Pozsonyból. /
Plesovou sezónu tradičně zahájil Gorolský bál v Mostech u Jablunkova.
V letošním roce se konal 9. ledna. Poprvé na mosteckém bále vystoupil
soubor „Lipa“ z Bratislavy. CIEKAWA PUBLIKACJA / ÉRDEKES
KIADVÁNY / ZAJÍMAVÁ PUBLIKACE Organizacja Pożytku
Publicznego Koexistencia o.p.s. ze wsparciem Fundacji Rákóczi wydała w
nakładzie 320 ezgemplarzy broszurę „Sytuacja europejskich mniejszości narodowych:
historia i stan obecny Węgrów i Polaków
w RC“. Praca zawiera referaty wygłoszone w ramach konferencji międzynarodowej,
jaka odbyła się w Pradze 10.1.2009, między innymi László Kocsisa,
przewodniczącego Wspólnoty-Coexistentii, europosłów Edit Bauer i Árpáda Duka
Zolyomi, posła Rady Narodowej Republiki Słowackiej za Partię Koalicji
Węgierskiej Miklósa Duray, działaczy stowarzyszeń obywatelskich węgierskiej i
polskiej mniejszości narodowej, członków Wspólnoty-Coexistentii i zaproszonych
gości. W publikacji zamieszczono zdjęcia prelegentów. Redaktorem jest
Janusz Kurzeja, a adjustację zapewnili László Kocsis, Stanisław Gawlik, Tadeusz
Toman i Zoltán Domonkos. A Koexistencia o.p.s.
közhasznú társaság a Rákóczi Alapítvány támogatásával „Az európai nemzeti kisebbségek helyzete: a magyarok és a
lengyelek múltja és jelene a Cseh Köztársaságban“ címen egy brosúrát adott ki
320 példányszámban. A kiadvány beszámolókat tartalmaz, melyek azon a nemzetközi
szemináriumon hangzottak el, amely 2009 január 10-én került megrendezésre
Prágában: többek között Kocsis Lászlónak, a Coexistentia-Együttélés elnökének,
Bauer Editnek és Duka Zólyomi Árpádnak, az Európai Parlament képviselőinek,
Duray Miklósnak, a Magyar Koaláció Pártja jelöltetésében a Szlovák Köztársaság
Nemzeti Tanácsa képviselőjének beszámolója, magyar és lengyel polgári
társulások tisztségviselőinek a Coexistentia-Együttélés tagjainak és meghívott vendégek fellépései. A
kiadvánbyan az előadók
fényképeit is megjelentették. A publikáció szerkesztője Janusz Kurzeja
és az elrendezést Kocsis László, Stanislav Gawlik, Tadeusz Toman és Domonkos
Zoltán végezték el. Obecně prospěšná
společnost Koexistencia o.p.s. s přispěním Nadace Rákóczi vydala nákladem
320 výtisků brožůru „Situace evropských národních menšin: minulost a současnost
Maďarů a Poláků v ČR“. Práce obsahuje referáty, které odezněly
v rámci mezinárodního semináře, který se konal v Praze 10.1.2009,
mezi jinými László Kocsise, předsedy Coexistentie-Soužití, europoslanců Edit
Bauerové a Árpáda Duka Zolyomi, poslance Národní rady Slovenské republiky za
Stranu maďarské koalice Miklóse Duray, funkcionářů občanských sdružení maďarské
a polské národní menšiny, členů Coexistentie-Soužití a pozvaných hostů.
V publikaci jsou zveřejněny fotografie přednášejících. Redaktorem je
Janusz Kurzeja a adjustaci zajistili László Kocsis, Stanislav Gawlik, Tadeusz
Toman a Zoltán Domonkos Przywrócenie historycznej nazwy rzeki OLZA Znovunavrácení
původního historického názvu řece OLZA Ruch
Polityczny Wspólnota-Coexistentia przygotował petycję i wystosował list do
ministra Rządu Republiki Czeskiej, Michaela Kocába, następująej treści: Komitet do spraw Mniejszości Narodowych
reprezentujący interesy obywateli narodowości polskiej mieszkających w gminach
na terenie, których mają prawo, zgodnie z prawodawstwem Republiki Czeskiej
oraz ratyfikowanych Umów Europejskich do napisów dwujęzycznych, żądamy
przywrócenia historycznej nazwy rzeki Olza. Nazwa historyczna rzeki Olza
została zmieniona w latach 60-tych zeszłego wieku na podstawie wtedy szerzonej
ideologii komunistycznej „Związek Radziecki nasz wzór“. Dlatego Urząd
Kartograficzny demonstracyjnie zmienił nazwę rzeki na podstawie sowieckich map
wojskowych na Olszę. Jesteśmy przekonani, że obecnie można naprawić anarchię
niedemokratycznego ustroju. Dlatego żądamy o przywrócenie poprzedniej nazwy
historycznej na rzekę Olza. Jeżeli ostatnie stanowisko Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych już nie stanowi innej przeszkody li-tylko wymagania finansowe,
proponujemy wykorzystanie środków finansowych przeznaczonych z budżetu
państwa na napisy dwujęzyczne. Komitet petycyjny działa w składzie: inż.
Zygmunt Stopa – przewodniczący, Władysław Niedoba, inż. Tadeusz Toman, inż.
Bogusław Kaleta, CSc i Dr. inż. Stanisław Gawlik. Arkusze petycyjne podpisało
390 osób. Zamieszczamy kserokopię tekstu petycji, a także obszerne fragmenty
artykułu Mgr Ondřeja Šefčíka, PhD., kierownika Instytutu Językoznawstwa Fakultetu
Filozoficznego Uniwersytetu Masaryka w Brnie, jaki zamieścił w czasopiśmie
„Těšínsko“ numer 3/2003 na temat etymologii nazwy rzeki Olsza = Olza. Politické hnutí Coexistientia-Soužití
připravilo petici a zaslalo dopis ministru České republiky, Michaelu Kocábovi,
následujícího znění: Výbor pro
národnostní menšiny reprezentující zájmy občanů polské národnosti, žíjících
v obcích kde podle zákona ČR a ratifikovaných evropských úmluv je nárok na
dodržování dvojjazyčností, žádáme, aby byl znovunavrácen původní, historický
název řece Olza. Historický název řeky Olza byl změněn v 60.tých letech
minulého století a to ve smyslu tehdy šířené komunistické ideologie „Sovětský
svaz náš vzor“. Proto Kartografický ústav, aby šel příkladem, přejmenoval,
podle vojenských sovětských map řeku Olzu na Olši . Máme za to, že současná doba umožňuje napravit zlořády nedemokratického režimu a proto žádáme
o navrácení původního historického názvu řece na Olza. Jestliže poslední
stanovisko Ministerstva vnitra již nestaví uvedenému přejmenování jinou
překážku než finanční náročnost, navrhujeme využít finanční prostředky jenž
jsou uvolněné ze státního rozpčtu na dvojjazyčné nápisy. Petiční výbor
působí ve složení: Ing. Zygmunt Stopa – předseda, Władysław Niedoba, Ing.
Tadeusz Toman, Ing. Bogusław Kaleta, CSc i Dr. Ing. Stanisław Gawlik. Petiční
archy podepsalo 390 osob. Zveřejňujeme xerokopií textu petice, a také rozsáhlé
úryvky článku Mgr. Ondřeje Šefčíka, PhD., vedoucího Ústavu jazykovědy
filosofické fakulty Masarykovy Univerzity v Brně, který byl zveřejněn
v časopise „Těšínsko“ 3/2003 na téma etymologie jména řeky Olše = Olza. Rzeka Olza wypływa
pod górą Ganczorka, 909 n.p.m. Do jej źródeł organizowane są od 1999 roku
wycieczki rowerowe i autobusowe. W 2000 roku właśnie pod Ganczorką
Wspólnota-Coexistentia razem z PZKO i Kongresem Polaków („3x3“) rozpoczęła
kampanię przed wyborami wojewódzkimi / Az Olza folyó a 909 m tengerszinti
magasságú Gančorka hegy alatt ered. Forrásaihoz 1999 óta
kerékpár-kirándulásokat és autóbusz-társasutazásokat szoktak rendezni.
2000-ben éppen a Gančora alatt indította el kampányát a Coexistentia-Együttélés
karöltve a PZKO-val (Lengyel Kulturális-Művelődési Szövetség) és a Lengyelek
Kongresszusával („3x3“) a kerületi választások előtt. / Řeka Olza pramení pod
horou Gančorka, 909 n.m. K jejím zřídlům jsou od roku 1999 pořádány
cyklistické výlety i autobusové zájezdy. V roce 2000 právě pod Gančorkou
Coexistentia-Soužití spolu s PZKO a Kongresem Poláků („3x3“) zahájila
kampaň před krajskými volbami. OLZA – ŚWIĘTA RZEKA / OLZA –
SZENT FOLYÓ / OLZA – SVATÁ ŘEKA Są rzeki święte, Nil na przykład, rzeki ogromne: Amazonka, Missisipi,
Don, Dunaj, rzeki będące symbolem państwowości narodu: Wisła, Wełtawa,, rzeki
wielonarodowe, jak choćby już wspomniany Dunaj, Odra i wreszcie Olza. Rzeki
duże i małe mają swoją historię, jak chociażby nasza, 99-kilometrowa Olza
z dorzecza Odry. Olza jest rzeką przekorną. Ma swe źródła w okolicach
Ganczorki, niedaleko Wisły. Mogła połączyć się z Wisłą lub popłynąć w stronę
zlewiska Morza Czarnego. Wybrała Bałtyk, ale drogą nieco okrężną, kierując swe
wody do Odry. Inna jest Olza wiosną, inna latem lub jesienią. W zimie poza
nielicznymi plosami w ogóle nie zamarza. Każdy ten swój odcinek Olzy widzi i
pamięta inaczej. Jak widział ją i pamiętał poeta Jan Kubisz (1848-1929) wiemy
z jego pieśni „Płyniesz Olzo“. Świętą rzeką nazwała Olzę Pola
Gojawiczyńska w swej na ogół nieznanej powieści „Święta rzeka“ z 1939
roku. Vannak szent folyók, mint a Nilus, szilajak, gyorsak és erősek, mint az Amazonas,
Mississippi, Don és Duna. Némely folyók
államiságot, nemzeti érzelmet jelképeznek, mint a Visla, Moldva, mások pedig
soknemzeti érzelmeket, mint például a már említett Duna, Odra és végezetül az
Olza az Odra folyamvidékén. Az Olza azonban dacolni is tud. Forrásai a Gančorka környékén
vannak, nem messze a Visla folyó forrásától. Egyesülhetett volna vele vagy
megtalálhatta volna végcélját a
Fekete-tengerben. Azonban vizét az Odrába vezeteve a Balti-tengert választotta ki. Az Olza más tavasszal, más nyáron és ősszel.
Télen, kivéve egynéhágy mélyvízi helyen, majdnem soha nem fagy be. Minden ember, aki valahogy kötődik az Olzához, folyásának az általa kiválasztott szakaszát
másképp és másképp érzékeli. Azt, hogy hogyan látta és emlékezett rá Jan Kubisz
költő (1848-1929), azt a „Plyniesz
Olzo“ c. dal szövegéből érezzük legjobban. Szentnek Pola Gojawiczyňska
tekintette az 1939-ből származó kevésbé
ismert „Szent folyó“ c. regényében. Jsou řeky posvátné jako například Nil, řeky dravé a silné jako Amazonka,
Missisipi, Don a Dunaj. Některé řeky symbolizují státnost, národnostní cítění
jako Visla, Vltava, jiné jsou zase mnohonárodní jako například už výše zmíněny
Dunaj, Odra a na konec Olza v povodí Odry. Olza však umí také vzdorovat.
Její prameny jsou v okolí Gančorky, nedaleko pramene řeky Visly. Mohla se
s ní spojit nebo nalézt svůj konečný cíl v Černém moři. Směřujíc své
vody do Odry, vybrala si moře Baltické. Jiná je Olza na jaře, jiná v létě
a na podzim. V zimě vyjma několika tůní téměř nezamrzá. Každý člověk,
nějak svázaný s Olzou, ten svůj úsek jejího toku vníká jinak. Jak ji viděl
a pamatoval si básník Jan Kubisz (1848-1929), pociťujeme z textu písně
„Płyniesz Olzo“. Za posvátnou ji považovala Pola Gojawiczyňska ve svém nepříliš
známém románu z roku 1939 „Svatá řeka“. Slezská řeka Olše = Olza (Mgr. Ondřej
Šefčík, PhD.) Historie hydronyma Olše. Řeka
Olše / Olza je dlouhá 83 km, pramení v polských Beskydech u Istebné a
vlévá se do Odry nad Starým Bohumínem. První písemná zmínka o řece je
z roku 1290, další pak z roku 1450 (Olzam). V dialektech českých
i polských je řeka označována pouze jako Olza. Jméno Olše bylo řece Olze
přičteno lidovou etymologii a úředním rozhodnutím, aby tak byl posílen „více
český“ charakter Těšínska (ve stejné době na polské straně byl z obdobných
důvodů prosazován název „více polský“ Olsza). Etymologii slovanskou ad
apelativa olše je nutné odmítnout již pro materiály jak z dialektů tak i
historických pramenů, které tuto podobu nikdy neuvádějí. Proto za základ zkoumání
je nutno vzít jméno Olza, které je doloženo (jak jsme výše ukázali)
v dialektech i pramenech. Toto hydronymum však nemá dle všeho slovanskou
etymologii, je pro slovanskou etymologii nejasné a neprůhledné. Právě pro tuto
neprůhlednost můžeme předpokládat, že hydronymum Olza má původ starší než
slovanský. Vzhledem k tomu, že vše, co známe z předslovanských
jazyků, kterými se hovořilo na našem území, se nedochovalo nic jiného, než
právě toponyma (tj. místní jména), musíme vždy při pokusech o etymologii toponyma
jako předslovanského vzít v úvahu systémovost takové etymologie.
V zásadě lze počítat s dvěma předhistorickými vrstvami bezprostředně
doloženého etnika a přinejmenším jednou vrtstvou etnika nedoloženou. První
vrstvou jsou Germáni, hovořící germánskými jazyky, druhou keltskými jazyky
hovořící Keltové. Obě vrstvy pak přináleží k tzv. indoevropským jazykům
(ostatně jako latina, slovanské jazyky, indické jazyky, balské jazyky, iránské
jazyky, řečtina, arménština etc.). Třetí vrstvou, která není doložena
v historických pramenech, je předpokládána vrstva ranného indoevropského
obyvatelstva, pro které se užívá (z nedostatku lepšího názvu) termín
staroevropská. Staroevropská hypotéza, kterou mnohaletým výzkumem vytvořil Hans
Krahe a jeho žácí a následovníci je dnes považována mezi indoevropeisty za
v zásadě prověřenou a obecně přijatou. Příslušníky tohoto etnika pokládáme
dnes za předky většiny dnešních indoevropských jazyků v Evropě, hovořili
tedy jazykem, z něhož se vyvinuly později keltské, germánské, baltské a
slovánské jazyky. Jako staroevropské může být označeno takové hydronymum, které
splňuje některé důležité podmínky. O jejich specifikace se pokusil svého času
W.P.Schmid a stanovil několik pravidel, při jejichž splnění je hydronymum
považováno za staroevropské. 1) Jméno musí být indoevropského původu a skládat
se ze známé rodiny kořenů o významech „voda, téci, vlhkost“ a sifixů. 2) Jméno
musí být doloženo na vzdálených místech především nestředomořské Evropy. 3)
Toto doložení musí být neshodné s rozšířením nám dnes známých
indoevropských jazykových rodin. Shrneme-li tedy tyto teze, vidíme, že
v případě staroevropského „jazyka“ hovoříme o jazyce indoevropském a to
takovém, kterým se hovořilo na velké ploše Evropy před rozpadem tohoto
staroevropského kontinua na jednotlivé indoevropské jazykové větve Evropy. Vlastní etymologie hydronyma Olza. Bořek spolu
s Lehr-Spławiňským vycházejí ze starší etymologie Milewského. Ten
etymologizuje z ide. tvaru *Ali-ga, přičemž *ali- přiřazuje význam „bílý“ a ga
je hodnoceno jako starý sufix objevující se i v struga (stru-) čes., pol.
Olza. Etymologie Jurgena Udolpha vychází z předpokládaného tvaru Aliga,
Olbga, Oldza. Tak soudí kromě Milewského, Bořka a Lehra-Spławiňského ostatně i
kolektiv autorů „Zeměpisných jmen…“. Udolph přináší soubor hydronym: Algá,
Allge, Algupys, Algupis, Alguvá, Algasis, Algetos, Algaw z východního
Pruska, Litvy, Lotyšska, Kuronska a Běloruska, řeku Alguštica a lokalitu
Algunja na Balkáně, lokalitu Etrurii, Algae, španělské řeky Algama, Algameca,
Algamitas a lýdskou lokalitu ´cdyi“a. Tentýž autor rekonstruuje kořenovou
podobu *el-gl ol-g- „zapáchat, hnít“, Olza tedy znamená dle Udolpha „páchnoucí
řeka“, což je motivace ještě semanticky možná, kterou přinesl již K.Buga, který
spojil naše hydronymum a rus. olbgá „bažina, bláto“ a srovnával s lot.
alga. Obdobně soudí i autoři „Zeměpisných jmen…“. Obraťme však svou pozornost
zpět k Hansi Krahemu a povšimněme si, že Hans Krahe nalézá relativně
vysoký počet řek s kořenem *el-/*ol-/*al- po celé Evropě. Pokud
předpokládáme, že dnešní Olza (*Olbza, germánská *Aliza) po uplatnění Vernerova
zákona (jako Jizera, germánská *hara, staroevropská *hara, není tedy ani toto
jméno řeky keltského původu, byť se to běžně traduje) vzniklá z původního,
staroevropského *Alisa (nejspíše keltským zprostředkováním). V duchu
staroevropské teorie můžeme považovat *al- za kořen a *-sa za hydronymický
sufix. Nyní je ovšem nutné dokázat, že naše rekonstruovaná *Alisa je vskutnku
staroevropská a ne kupříkladu keltská. Vezměme do ruky mapu Evropy a zanesme do
ní hydronyma od stejného kořene *al- motivována různými sufixy. Jedná se o řeku
Ala v Norsku, lotyšskou řeku Ala, přítok Bereziny Ola, potok a
stejnojmenné město Ala při Adiži. Další tvary zastupuje řeka v Latiu Allia
I´Alia, řeka při Jíilichu *Al{a) Elle a přítok litevské Upé Alej. Též je možné
jmenovat říčku *Alva (Olve) v povodí Labe (stará Alva, Olva), řeku Alava
(Allow) v Cornwallu, Allaw na Alglesey, jezero Alowe (1355) ve východním
Prusku (Alavia, jezero na Litvě Alóvé a lotyšskou řeku Alave. Hydronyma typu
*Alaventa jsou velmi častá ve Velké Británii. Jmenujme Alwent Beck (1235
Alewent) u Durhamu, Alwini Alwyn (1200 Alewent) v Nortumberlandu, Allen
(1275 Alwent) rovněž v Nortumberlandu a Allan Water (12 st. Aloent, 1160
Alewent), přítok Tweedu ve Skotsku. Existují rovněž rař-sufixové tvary – za
všechny přítok Neckaru Alantia (773) Elz a stejnojmenný přítok Mosely, Elte
(1014 Alinde), severozápadně španělskou řeku Alenza < *Alentia a lit.
Alantá. Z r-sufixů snad stačí jmenovat řeku Alara (1096), dnešní Aller,
přítok Wesery. Pro nás nejzajímavější však jsou s-sufixy, už pro její vztah
k naší Olze, kterou rovněž považujeme za sufigovanou pomocí -s-. Tak Alsa,
dnešní Ausa, se vlévá do Jadranu při Aquilei, Alsa, dnešní Als při Vídni, řeka
Alsa na Litvě, existují dvě toskánské říčky Elsa a jedna stejnojmenná na
Sicílii. Z báze *Alsina, *Elsana můžeme jmenovat německou Else (13 st.
Elsen), Use (1108 Ilisina), řeku Auze < *Alisa, přítok Auby, přítok Rýna
Elisa (983), dále Ausenne<Alisenna<Alisontia ve Francii, k ní pak
další francouzské řeky jako jsou Ausonne <Alisontia, Auzance ve Vendée,
Alsance (též Alrance, Rance), přítok Rhóny Lozence a Au-zances (1195 Alsanciá),
odvozené od *Alisan-tia. Co do sémantického obsahu staroevrop-ského kořene
*al-, Krahe nachází lot. nř- kmen aluóts „pramen“, lit. aleti „zpalavovat“,
almeti „téci“, almés, elmés, plur. „tělní tekutina, krev“, adv. Almais
„tekoucí, spěchající“. Jméno Olza snad tedy znamenalo prostě jen „tok“, což je
z hlediska pravidel pro určování staroevropských hydronym naprosto
regulérní. Můžeme tedy jméno řeky Olzy
považovat za prokázané staroevropské, neboť vyhovuje jak svým sémantickým
obsahem, tak i možnosti zařazení do širší staroevropské struktury slovotvorné a
zároveň rozšíření příbuzných hydronym přesvědčivě ukazuje nemožnost přisoudit
našemu hydronymu keltský či germánský původ. Řeka Olza není ostatně ve Slezsku
(ani v českých zemích) zdaleka jedinou „staroevropskou řekou“. Sama Odra
je stejného původu, dále Opava, Visla, Nisa, jinde v českých zemích pak
Morava, Dyje, Labe, Jizera, Otava, možná i další. V tomto smyslu je
tedy dvojnásob smutné naivněnacionali-stické přejmenování řeky na Olši, které
nikoho neobohatilo (politicky, ani duchovně), ba ochudilo nás o starý střípek
minulosti stejně spolehlivě,jako dynamit zničí starý dům. W Pradze
obradowała Rada Wykonawcza Ruchu Politycznego Coexistentia / V Praze jednala Výkonná rada
Politického hnutí Coexistentia W sobotę 12.12. ub.r. obradowała w Pradze Rada Wykonawcza (RW) Ruchu Polity-cznego Coexistentia-Soužití-Wspólnota-Együttélés-Spivžittja. Obrady prowadził przewodniczący Ruchu Aleksander Pálffy. Sprawozdanie z działalności Węgierskiej Sekcji Narodowej (WSN) wygłosił jej przewodniczący László Attila Kocsis. Jak powiedział, praca sekcji koncentrowała się na obchodach 43. rocznicy Powstania Węgierskiego i święta państwowego Republiki Węgierskiej. Przedstawiciele WSN wzięli udział w spotkaniach wspomnieniowych zorganizowanych przez Węgierski Ośrodek Kultury w Pradze, jak również w recepcji w Ambasadzie Republiki Węgierskiej. Dalszą znaczącą imprezą było spotkanie członków kierownictwa WSN z posłami Parlamentu Republiki Węgierskiej w Ambasadzie, które odbyło się z okazji posiedzenia Klubu Czesko-Węgierskiej Przyjaźni grupy posłów obu parlamentów. Ważne jest też włączenie się WSN do projektu ochrony węgierskich zabytków kultury na terenie Republiki Czeskiej, zasobów bibliotecznych i innych pamiątek charakteru narodowego. WSN włączyła się również do projektu, którego celem jest zmapowanie znaczących osobistości węgierskich z dziedziny nauki, techniki, kultury i sztuki itp, którzy działali na terenie Republiki Czeskiej. WSN chce zainicjować zorganizowanie kolokwium naukowego lub dyskusji okrągłego stołu z okazji centenarium założyciela hungarystyki i turkologii na Uniwersytecie Karola w Pradze. Publikację na jego temat przygotowuje Dr.Kocsis (jego były uczeń na Katedrze Orientalistyki Fakultetu Filozoficznego UK). L.A.Kocsis złożył życzenia obecnemu na zebraniu Istvánu György Palagýi z okazji jego 70-tych urodzin i podziękował mu za długoletnią ofiarną pracę w kierownictwie WSN. Na temat działalności Polskiej Sekcji Narodowej (PSN) referował Stanisław Gawlik. Józef Toboła przedstawił koncepcję COEX do wyborów komunalnych i parlamentarnych w 2010 roku. Referat na temat działalności WSN dopełnili zaproszeni goście – członkowie Rady Republikowej László Derian i I.G.Palágyi, referat o działalności PSN i przygotowaniu do wyborów dopełnił 1. wiceprzewodniczący Ruchu Władysław Niedoba. Wielką uwagę RW poświęciła wydaniu broszury z referatami z konferencji międzynarodowej „Sytuacja europejskich mniejszości narodowych: historia i stan obecny Węgrów i Polaków w RC“. S.Gawlik zapewnił RW, że publikacja będzie wydana jeszcze w b.r. w nakładzie 300 egzemplarzy, koszta nie przekroczą 30 000 Kč. Spóźnienie było spowodowane m.in. późnym przekazaniem tekstów przemówień niektórych prelegentów. W dyskusji głos zabrał Rudolf Gaál i zwrócił uwagę na niektóre problemy w komunikacji kolejowej, na braki w administracji, działalności organizacyjnej i kontrolnej Ruchu. W.Niedoba poinformował o niektórych propozycjach z ostatniego zebrania PSN (przewodniczącemu Ruchu ma towarzyszyć podczas rozmów jeden z wiceprzewodniczących, konieczność terminowego opracowania protokołów z obrad itd.). Dyskusja dotyczyła przygotowania uroczystości z okazji 20. rocznicy powstania COEX. RW wstępnie zaakceptowała terminy i miejsca obrad, jak to zaproponował S.Gawlik (uroczyste zebranie w Kocobędzu w marcu, później konferencja międzynarodowa w Pradze). Sekcje narodowe przygotują spisy osób, którym proponują udzielić akty uznania i dyplomy. Po omówieniu informacji o doręczonych odpowiedziach na listy ministrów w sprawie dwujęzycznych napisów RW zobowiązała przewodniczącego Ruchu, aby zwrócił się listownie do poszczególnych samorządów gminnych i do ministra mniejszości narodowych Michaela Kocába, ewent. i do rzecznika praw obywatelskich Otakara Motejla. (tłumaczenie: TT) V sobotu 12.12. m.r. jednala v Praze Výkonná rada (VR) Politického hnutí Coexistentia-Soužití-Wspólnota-Együttélés-Spivžittja. Zasedání zahájil a řídil předseda Hnutí Alexander Pálffy. Zprávu o činnosti Maďarské národní sekce (MNS) přednesl jeho předseda László Attila Kocsis. Jak uvedl, v hodnoceném období se práce sekce soustředila na oslavy 43. výročí maďarského povstání a na státní svátek Maďarské republiky. Zástupci MNS se zúčastnili řady vzpomínkových akcí uspořádaných v Maďarském kulturním středisku v Praze, a rovněž státní recepce na Velvyslanectví Maďarské republiky. Další významnou událostí bylo setkání členů vedení MNS s poslanci Parlamentu MR, které se konalo rovněž na Velvyslanectví při příležitosti zasedání klubu česko-maďarského přátelství skupiny poslanců obou parlamentů. Důležité bylo také zapojení MNS do projektu záchrany maďarských kulturních památek na území České republiky, knižních fondů a jiných pozůstalostí národní kulturní povahy. MNS se zapojila i do projektu zaměřeného na zmapování významných maďarských osobností z oblasti vědy, výzkumu, techniky, kultury, umění apod., kteří tvořili na území ČR. MNS hodlá iniciovat uspořádání vědeckého kolokvia nebo besedy u kulatého stolu při příležitosti centenária zakladatele hungaristiky a turkologie na Karlově univerzitě v Praze profesora Józsefa Blaskovicse. Pamětní knihu tohoto předního vědce již připravuje Dr. Kocsis (jeho bývalý žák na Katedře orientalistiky Filozofické fakulty UK). V závěru svého vystoupení L.A.Kocsis blahopřál přítomnému Istvánu Györgyovi Palágyimu k jeho 70. narozeninám a poděkoval mu za dlouholetou obětavou práci ve vedení MNS. O činnosti Polské národní sekce (PNS) referoval Stanislaw Gawlik. Josef Tobola nastínil návrh koncepce přípravy COEX na komunální a parlamentní volby v roce 2010. Referát o práci MNS doplnili pozvaní hosté – členové Republikové rady Ladislav Derian a I.G.Palágyi, referát o práci PNS a také zprávu o přípravě voleb doplnil první místopředseda Hnutí Władysław Niedoba. Velkou pozornost věnovala VR otázce vydání sborníku materiálů z mezinárodního semináře na téma „Situace evropských národních menšin: minulost a současnost Maďarů a Poláků v ČR“. S.Gawlik ujistil VR, že sborník vyjde ještě letos v nákladu 300 ks, výdaje nepřekročí 30.000,-Kč. Zpoždění bylo m.j. zapříčiněno pozdním dodáním textů projevů některých přednášejících. V diskusi vystoupil Rudolf Gaál s upozorněním na některé problémy v dálkové i regionální železniční dopravě, na nedostatky v administrativě, organizační a kontrolní činnosti Hnutí. W.Niedoba informoval o některých doporučeních přijatých na posledním zasedání PNS (při jednáních předsedy Hnutí by ho měl vždy doprovázet jeden z místopředsedů Hnutí, potřeba včasného vypracování zápisů ze zasedání atd.). Diskuse dále byla zaměřena na přípravu vzpomínkových akcí k nadcházejícímu 20. výročí založení COEX. VR schválila orientační termíny a místa jejich konání, jak to navrhl S.Gawlik (slavnostní zasedání v Chotěbuzi v březnu, mezinárodní konference v Praze v průběhu roku). Národní sekce připraví seznamy osob, kterým navrhují udělit pamětní listy a diplomy. V souvislosti s projednáním informace o došlých odpovědích na dopisy ministrům ve věci dvoujazyčných nápisů. VR požádala předsedu Hnutí, aby se s dopisy obrátil na příslušné místní samosprávy a na ministra pro národnostní menšiny Michaela Kocába, případně i na ombudsmana Otakara Motejla. (KLA) Informace o zasedání Grémia Maďarské národní sekce politického hnutí
Coexistentia Dne 7.
ledna 2010 se konalo v Praze v Domě národnostních menšin zasedání
Grémia Maďarské národní sekce politického hnutí Coexistentia. Zúčastnili se ho
vedle 14 členů vedení MNS i 4 hosté –
Anna Rákóczi, předsedkyně Svazu Maďarů žijících v českých zemích, Ing.
János Fajdv v zastoupení předsedy Maďarského hospodářského sdružení
v České republice, Dr. Iván Gyurcsik, zástupce velvyslance Maďarské
republiky v ČR, Dr. Gertrud Kelemen, rada velvyslanectví Maďarské
republiky v ČR. Účastníci vyslechli Zprávu o činnosti přednesenou
předsedou MNS Dr. László Attila Kocsisem, která obsahovala vyhodnocení práce sekce
za minulý rok, hlavní směry činnosti a stěžejní úkoly na rok letošní, zaměření
rámcového plánu práce na rok 2010. Předseda
MNS poděkoval všem za dobře vykonanou práci v uplynulém období a zvlášť
Velvyslanectví Maďarské republiky za vynikající spolupráci. Hosté pronesli
pozdravné projevy, Dr. Gyurcsik I. tlumočil pozdravy velvyslance Dr. László
Szökeho a poděkování za obětavou práci ve službách maďarské menšiny v ČR.
Členové Grémia v diskusi doplnili zprávu o činnosti, vyjádřili se i k práci
ostatních maďarských občanských sdružení, přednesli své připomínky
k činnosti Maďarského kulturního střediska v Praze. Předseda
Coexistentie Sándor Pálffy hovořil o nadcházejících volbách v České
republice a v Maďarské republice.
(red.) Foto: Zasedání Grémia MNS Közönség a Magyar Kultúra Napjának ünnepségén, melyre
2010. január 22-én került sor Prágában / Obecenstvo na oslavách Dne maďarské
kultury, konaných v Praze dne 22. ledna 2010 Minister
Kocáb pisze list otwarty Ministr Kocáb píše otevřený dopis Minister Rządu Republiki Czeskiej Michael Kocáb wystosował list otwarty
obywatelom Śląska Cieszyńskiego. W powojennej historii po raz pierwszy
odnotowujemy, że członek rządu publicznie wzywa do przestrzegania czeskiego i
europejskiego ustawodawstwa dotyczącego praw polskiej mniejszości narodowej.
List opublikował m.in „Głos Ludu“, „Horizont“, „Hutnik“, my zamieszczamy
kserokopię artykułu, jaki zamieścił „Horizont“ 5.1.br. Przedstawiamy też treści
listu, jaki wystosował ruch polityczny Wspólnota-Coexistentia do Pana Ministra.
/ Ministr Vlády České republiky Michael
Kocáb napsal otevřený dopis občanům Těšínského Slezska. V poválečné
historii je to poprvé, aby člen vlády veřejně vyzval k dodržování českých
a evropských zákonů týkajících se práv polské národní menšiny. Dopis zveřejnil
m.j. „Głos Ludu“, „Horizont“, „Hutník“, my otiskujeme xerokopii článků z
„Horizontu“ z 5.1.tr. Zveřejňujeme také obsah dopisu, jaký zaslalo politické
hnutí Coexistentia-Soužití Panu Ministru. Szanowny Panie Ministrze, pozwalamy sobie
zwrócić się do Szanownego Pana Ministra w sprawie listu otwartego, przesłanego
obywatelom Śląska Cieszyńskiego. Niezmiernie poważamy sobie Pana Ministra
jednoznaczne stanowisko oraz przejaw solidarności obywatelskiej. Pana Ministra
list został opublikowany w różnych gazetach powiatów karwińskiego i
frydeckomisteckiego, jak również regionalnych wydaniach dzienników o zasięgu
krajowym. To by oznaczało, iż cel przyświecający przedstawiania listu otwartego
został zrealizowany, ponieważ większość obywateli mogła się z nim
zaznajomić. Trzeba ale postawić sobie pytanie, czy
obywatele ci, Pana Ministra gorącymi słowami, będą się kierowali? Jako
doświadczony polityk Pan Minister wie, iż powody ksenofobii oraz nienawiści nie
znikną tylko przez przekazanie dobre-go słowa, lecz poprzez systematyczne
przekazywanie właściwych informacji. Ruch nasz zwrócił się z listami do
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych RC, Ministerstwa Transportu RC, Ministerstwa
Szkolnictwa oraz Wychowania Fizycznego RC, jak również do Pana Ministra Urzędu,
w których zwracał uwagę na wzrost nienawiści i ksenofobii, jak również domagał
się bardziej intensywnej oraz szeroko pojętej kampanii informacyjnej,
dotyczącej wdrażania zasad Traktatów Europejskich do prawodawstwa RC.
Odpowiedzi na listy, chociaż nas nie za bardzo usatysfakcjonowały, przesłali
wszyscy adresaci z wyjątkiem Ministerstwa Szkolnictwa i Wychowania
Fizycznego RC. Z treści odpowiedzi wynika, iż wszyscy uświadamiają sobie
potrzebę szerokiej akcji informacyjnej, zwł.dotyczącej urzędników, ale
twierdzą, iż nie jest w ich kompetencji zmuszać kogokolwiek do brania udziału w
takim szkoleniu. Dlatego jeszcze raz zwracamy się do Pana
Ministra o rozpatrzenie możliwości wdrażania art. 7, punktu 3 Europejskiej
Karty Języków Regionalnych czy Mniejszościo-wych, cyt.: „…zwłaszcza w ten
sposób, iż szacunek, zrozumienie oraz tolerancję wobec regionalnych czy
mniejszościowych języków wdrożą w cele wychowania oraz naucza-nia w ich
krajach…“ w celu przeforsowania tego, jako rozporządzenia Rządu RC. Wierzymy, iż nasze propozycje zostaną przez
Pana Ministra przyjęte i że wspólnie będziemy się starali sprawić wszystko tak,
by zobowiązania, które podjęła Republika Czeska, zostały konsekwentnie
wdrożone. Z poważaniem Stanisław Gawlik – prezes
Polskiej Sekcji Narodowej Ruchu Politycznego Coexistentia-Wspólnota, w Czeskim
Cieszynie, 28.1.2010 Vážený pane ministře,
dovolujeme si Vás oslovit ve věci Vašeho otevřeného dopisu k občanům
Těšínského Slezska. Velice si vážíme Vašeho
jednoznačného postoje a projevu občanské solidarity. Váš dopis byl zveřejněn
v různých novinách karvinského a frýdecko-místeckého okresu a také
v regionálních mutacích celostátních deníků. Tím by se zdálo, že účel
Vašeho dopisu byl realizován, neboť většina občanů regionu si ho přečetla. Nastolit ale je třeba otázku,
za občané si budu brát k srdci Vaše vřelá slova a zdá se jimi budou řídit.
Jako zkušený politik víte, že důvody xenofobie a nevraživosti nepominou jenom
šířením dobrého slova, ale průběžným a cílevědomým šířením informací. Naše hnutí se obrátilo na
Ministerstvo vnitra ČR, Ministerstvo dopravy ČR, Ministerstvo školství a
tělesné výchovy ČR a také na Váš úřad dopisy s upozorněním na šířící se
nevraživost a xenofobii a se žádostí o intenzivnější a široce pojatou
informační kampaň o implementaci Evropských úmluv do právního pořádku České
republiky. Odpovědi, i když nás plně neuspokojily, jsme obdželi od všech,
s výjimkou Ministerstva školství a tělesné výchovy ČR. Všichni si
uvědomují, že taková plošná instruktáž, hlavně úředníků je nanejvýš potřebná,
ale sdělují, že nemají kompetence nikoho k takovému školení nutit. Proto ještě jednou se na Vás
obacíme, abyste zvážil možnosti naplňování článku 7, bod 3 Evropské charty
regionálních či menšinových jazyků cit.: „…zejména tak, že zahrnou úctu,
porozumění a toleranci vůči regionálním a menšinovým jazykům mezi cíle výchovy
a vzdělávání stanovené v jejich zemích…“ a prosadil je rozhodnutím vlády
České republiky. Věříme, že naše záměry budou
Vámi přijaty, a že společně se budeme snažit zajistit vše pro to, aby závazky,
jež přijala Česká republika, byly důsledně naplňovány. Z úctou Stanisław Gawlik,
předseda Polské národní sekce politického hnutí Coexistentia-Wspólnota,
v Českém Těšíně, 28.1.2010 W skrócie / Krátce Polski
prezydent Lech Kaczyński przybył 21 i
22 stycznia z wizytą państwową do Pragi. Prezydent Vaclav Klaus
wręczył mu najwyższe czeskie odznaczenie państwowe Order Lwa Białego. Podczas
rozmów obaj politycy m.in. krytykowali małą, ich zdaniem, aktywność Unii
Europejskiej w sprawie pomocy Haiti po niszczycielskim trzęsieniu ziemi.
Zgodzili się, że Traktat Lizboński by nie miał umożliwiać radykalną unifikację
i centralizację Unii. Kaczyński spotkał się też z premierem Janem Fiszerem
i prezydentem miasta Pavlem Bemem. W polskiej ambasadzie odbyło się spotkanie
z Polakami z Zaolzia i praską Polonią. Wzięli w nim udział m.in.
prezesi PZKO – Jan Ryłko i Kongresu Polaków – Józef Szymeczek.
Coexistentię-Wspólnotę reprezentował 1. wiceprezes Władysław Niedoba.
Kaczyński w rozmowie z Klausem
otwarcie krytykował tzw. wojnę tablicową. Jego zdaniem jest niedopuszczalne
zamazywanie polsko-języcznych tablic. Klaus obiecał osobiście przyjrzeć się tej
sprawie. Wynikiem była jego wizyta 1.2.br. w Ostrawie. Spotkanie czeskiego
prezydenta z reprezentantami mniejszości polskiej przebiegło już po
zamknięciu numeru. / Polský prezident
Lech Kaczyński přijel 21. a 22. ledna na státní návštěvu do Prahy. Od
prezidenta Václava Klause převzal nejvyšší české státní vyznamenání Řád bílého
lva. Při rozhovorech oba politici mj. kritizovali podle nich nedostatečnou
aktivitu Evropské unie při pomoci Haiti po ničivém zemětřesení. Shodli se, že
Lisabonská smlouva by neměla otevřít cestu k radikální unifikaci Unie.
Kaczyński se setkal také s premiérem Janem Fišerem a pražským primátorem
Pavlem Bémem. Na polském velvyslanectví se konalo setkání s Poláky
z Zaolzí a pražkou Polonii. Účastnili se mj. předsedové PZKO – Jan Ryłko a
Kongresu Poláků – Josef Szymeczek. Coexistentii-Soužití zastupoval
1.místopředseda Vladislav Niedoba. Kaczyński v rozhovoru s Klausem
otevřeně kritizoval tzv. štětcovou válku. Podle něho je nepřípustné ničení
polskojazyčných tabulí.. Klaus slíbil osobně se seznánit s problémem. Výsledkem
byla jeho návštěva 1.2.tr. v Ostravě. Setkání českého prezidenta se
zástupci polské menšiny proběhlo už po uzávěrce. Komitet ds.
Mniejszości Narodowych w Trzyńcu 20.1. już po raz trzeci nie zaakceptował
wprowadzenia dwujęzycznośći. Spośród 11 członków Komitetu za byli tylko 4 Polacy,
przeciw 2 Grecy, Rom i Wietnamczyk, 1 Słowak wstrzymał się od głosu, 1 był
nieobecny. Prezes-Czech wstrzymał się od głosu (czyli był przeciw). / Výbor pro národnostní menšiny v Třinci
20.1 už potřetí neschválil zavedení dvojjazyčností. Z 11 členů pro byli 4
Poláci, proti 2 Řeci, Rom a Vietnamec, 1 Slovák se zdržel hlasování, 1 byl
nepřítomen. Předseda-Čech se zdržel hlasování (tzn. byl proti). Przedstawiciele
Coexistentii-Wspólnoty spotkali się 15.1.br. z senatorem Igorem Petrovem. Rozmawiali o zbliżających
się wyborach komunalnych w Trzyńcu. / Zástupci Coexistentie-Soužití se setkali
15.1.tr. se senátorem Igorem Petrovem. Jednali o blížících se komunálních
volbách v Třinci. Uroczyste zebranie
z okazji 20-lecia Coexistentii-Wspólnoty odbędzie się w Kocobędzu. Wstępny termin jest sobota
6.3.br. / Slavnostní schůze u
příležitostí 20-tého výročí Coexistentie-Soužití se bude konat
v Chotěbuzi. Předběžný termín je sobota 6.3.tr. Polska Sekcja Narodowa COEX
o „Raporcie…“ rządu RP Polská národní sekce COEX o
„Zprávě…“ vlády PR 4.1.br. obradował w Czeskim Cieszynie zarząd
Polskiej Sekcji Narodowej Wspólnoty-oexistentii. Przewodniczący sekcji
Stanisław Gawlik przedstawił informację o treści Raportu Ministerstwa Spraw
Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej o stanie posiadania Polonii oraz
Polaków mieszkających w krajach ościennych. Uchwałą przyjęto tekst odpowiedzi
Wspólnoty-Coexistentii. Oba dokumenty zamieszczamy w załączeniu. Artykuł,
niezbyt precyzyjny, ukazał się w „GL“ z 7.1.2010. Dyskutowano o programie
uroczystrego zebrania z okazji 20. rocznicy Ruchu. Odbędzie się 27.3.br. w
Kocobędzu. / 4.1.tr. jednal v Českém
Těšíně výbor Polské národní sekce Coexistentie-Soužití. Předseda sekce
Stanislav Gawlik informoval o obsahu Zprávy Ministerstva zahraničních věcí PR o
stavu Polonie a Poláků, kteří bydlí v sousedních zemích. Usnesením byl
přijat text odpovědi Coexistentie-Soužití. Oba dokumenty zveřejňujeme
v příloze. Článek, málo přesný, byl zveřejněn v „GL“ z 7.1.2010.
Proběhla diskuse o průběhu slavnostní schůze u příležitosti 20-tého výročí
Hnutí. Bude konat 27.3.tr. v Chotěbuzi. RAPORT MSZ
RP O ZAOLZIU (na
podstawie meldunków opracowanych w punktach: 1.7.1. – przez Ambasadę RP w Pradze, 1.7.2. – przez Josefa Szymeczka,
reprezentanta Polaków w RC) 1.7.1. Raport Ambasady RP
w Pradze Informacje podstawowe Kwestia mniejszości polskiej w Czechosłowacji pojawiła się po zakończeniu I
wojny światowej i związana była z przynależnością państwową Śląska
Cieszyńskiego. Po okresie sporów z lat 1918-1920 ostatecznie o jego podziale
zadecydował arbitraż Konferencji Ambasadorów w Paryżu 28 lipca 1920 r.
Czechosłowacji przypadło 1272,8 km2 powierzchni byłego księstwa z
311 tys. osób, cały karwiński region węglowy oraz kolej bogumińsko-koszycka.
Miasto Cieszyn zostało podzielone na dwie części. Po czechosłowackiej stronie
powstało nowe miasto – Czeski Cieszyn. Na Zaolziu pozostało około 120-150 tys.
Polaków. Wg spisu z 2001 r. 38 600 osób deklaruje narodowość polską, a
13 400 posiada polskie obywatelstwo. Z kolei ok. 80 tys. obywateli
czeskich deklaruje, że ma polskie korzenie. W sumie więc szacuje się, że w
Republice Czeskiej mieszka ok. 130 tys. osób polskiego pochodzenia. Stanowi to
1,3 proc. ludności kraju. Większość z nich – ok. 110 tys. osób – koncentruje się
w okolicach Zaolzia i pobliskiej Ostrawy. W wyniku migracji coraz więcej osób
przemieszcza się w głąb kraju. Prognoza demograficzna dla społeczności polskiej
na najbliższy okres przewiduje, że w kolejnym spisie w 2011 r.liczba osób
deklarujących narodowość polską zmniejszy się do ok. 35 tys. Przyczyn tego jest
kilka: niski przyrost naturalny, asymilacja potęgowana przez małżeństwa
mieszane, w których obecnie żyje już większość czeskich Polaków, a także
migracja w poszukiwaniu lepszego miejsca pracy. Wśród Polaków występuje duży
odsetek osób w wieku produkcyjnym (w 2001 r. – 72,9 proc.), większy odsetek
kobiet (58,5 proc.) niż mężczyzn, relatywnie mała liczba dzieci (7 proc.).
Spadek liczby dzieci to zjawisko typowe dla wszystkich etnosów w Republice Czeskiej,
w grupach mniejszościowych jest ono jednak wyraźniejsze niż w społeczności
większościowej. Skład socjalny polskiej mniejszości w Czechach tworzy kompletną
strukturę społeczną. Zmiany w niej pokazują, że tradycyjne utożsamianie Polaków
z pracą w kopalniach i w przemyśle ciężkim to już przeszłość. Spis ludności z
2001 r. i najnowsze badania wskazują na intensywny rozwój edukacji i wzrost
aktywności zawodowej w trzecim sektorze, a głównie w dziedzinie kultury i
służby zdrowia. Organizacje Do „aksamitnej rewolucji” jedyną organizacją polską w Czechosłowacji był
Polski Związek Kulturalno-Oświatowy. W 2007 r. obchodził on 60-lecie swego
istnienia. Jest największą organizacją mniejszości polskiej w Republice
Czeskiej (ok. 14 tys. członków), a także jedną z największych organizacji
zrzeszających Polaków żyjących poza granicami Polski. Cennym dorobkiem Związku
było utworzenie 84 Kół, ponad 40 Domów PZKO, wielu zespołów chóralnych, małych
zespołów wokalnych, grup folklorystycznych oraz zespołów teatralnych. Po 1989 r. reaktywowano niektóre
przedwojenne organizacje polskie, np. Towarzystwo Nauczycieli Polskich,
Harcerstwo Polskie w Republice Czeskiej, Macierz Szkolną. Powstało też
kilkanaście nowych organizacji, m.in. Klub Kultury, Stowarzyszenie Dziennikarzy
Polskich, Stowarzyszenie Rodzina Katyńska. Jesienią 1989 r., w okresie
głębokich przemian ustrojowych, politycznych i społecznych, przy ówczesnym
Forum Obywatelskim powstała Sekcja Polska, przekształcona następnie w Radę
Polaków. Rada przyczyniła się do powołania w 1993 r. Kongresu Polaków w
Republice Czeskiej. Organem wykonawczym Kongresu Polaków jest dziewięcioosobowa
Rada Kongresu Polaków. Jej prezesem jest Józef Szymeczek – historyk, dyrektor
Ośrodka Dokumentacyjnego, wykładowca na Uniwersytecie w Ostrawie. Kongres
zrzesza 28 organizacji polskich. Jego przedstawiciele uczestniczą w
posiedzeniach Rady ds. Mniejszooeci przy Rządzie RC. Co roku Kongres organizuje
bądź współorganizuje imprezy kulturalne, np. wakacyjne kursy młodzieżowe –
taneczny, teatralny, Zlot Młodzieży, Cieplickie Lato Filmowe, Festiwal Piosenki
Harcerskiej, konkurs recytatorski „Kresy” itp. Kongres Polaków prowadzi również
Ośrodek Dokumentacyjny, którego zadaniem jest gromadzenie materiałów i
publikacji o losach i aktywności Polaków na Zaolziu. Poza Zaolziem organizacje
polskie praktycznie nie istnieją. W Pradze działa jedna organizacja polonijna
Klub Polski, założony w 1887 r. Dzisiejszy Klub, będący kontynuatorem
pierwotnej organizacji, został reaktywowany w 1990 r. Aktualnie liczy on około
150 członków. Pozycja w kraju
zamieszkania Polska mniejszość w Czechach jest drugą mniejszością narodową po Słowakach
(300 tys.). Zachowuje łączność z krajem, podtrzymuje swoją lokalną odmianę
śląskiego dialektu języka polskiego oraz oryginalną kulturę. Dzięki licznym
szkołom polskim, tradycji zdobywania wykształcenia w Polsce, przywiązaniu do
edukacji jako istotnej wartości, Zaolzie stale dysponuje silnym polskim
zapleczem intelektualnym złożonym z prawników, lekarzy, inżynierów, twórców
kultury i menedżerów. Oparciem dla wielu rodzin polskich na Zaolziu pozostaje
także silna tożsamość religijna związana z przynależnością do kościoła
ewangelickiego wyznania augsburskiego. Sukcesy na polu gospodarczym i rola,
jaką odegrało wielu Polaków w okresie transformacji ekonomicznej realizowanej w
Republice Czeskiej, są odbierane jako sukces całej mniejszości. Ostatnio za
menedżera w skali 2008 roku w Republice Czeskiej został uznany dyrektor Huty
Trynieckiej, Jerzy Cienciała (wybitny działacz polonijny). W ostatnich wyborach
do parlamentu start Polaków w barwach największych czeskich stronnictw
politycznych zakończył się niepowodzeniem. W wyborach do samorządu województwa
morawsko-śląskiego wygrał J. Małysz, Polak pochodzący z miejscowości Sucha
Górna, startujący z ramienia partii komunistycznej. Główne problemy, w tym
ewentualne przejawy przemocy wobec Polaków Na obszarze Republiki Czeskiej nie odnotowuje się naruszenia praw osób
pochodzenia polskiego ani stosowania dyskryminacji wobec obywateli polskich na
stałe tam zamieszkałych. Standardy europejskie dotyczące praw mniejszości
narodowych, zakotwiczone także w ustawodawstwie czeskim, są generalnie
przestrzegane i z uwagą studiowane przez miejscowe władze samorządowe, które
pragną zachować poprawność polityczną w tej kwestii. Głośny w 2007 r. casus szkoły
polskiej na Tarasie w Trzyńcu, którą samorząd tego miasta postanowił
arbitralnie połączyć z inną polską placówką, stał się modelowym sprawdzianem
dla skuteczności prawodawstwa czeskiego w zakresie praw mniejszości polskiej
jako jedynej posiadającej w Republice Czeskiej rozwiniętą sieć szkół stopnia
podstawowego. Sprawdzian ten okazał się dla władz korzystny, a ostateczny
werdykt przedstawiający stanowisko rządowej agendy (sekretariat ds.
mniejszości), opublikowany w 2008 r. w raporcie na temat sytuacji mniejszości w
RC, uznał decyzje samorządu trynieckiego o likwidacji polskiej szkoły za
nieuzasadnioną, naruszającą prawo i ład społeczny. Rekrutacja dzieci do szkół
polskich, z roku na rok przynosząca coraz mniejszą liczbę chętnych do uczenia
się w tych placówkach, stanowi poważne zagrożenie dla przetrwania edukacji w
języku macierzystym. Nie zmienią tego faktu najbardziej nawet korzystne dla
mniejszości zapisy ustawodawstwa czeskiego, ustalające niezbędne limitowane
kwoty uczniów przypadających na jedną klasę. Nierozwiązaną kwestią pozostaje
zwrot bądź przyznanie rekompensaty za majątki przedwojennych polskich
organizacji na czeskim Śląsku Cieszyńskim, zwłaszcza majątki przejęte jako
mienie poniemieckie należące do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Sportowego
„Beskid Śląski” oraz Macierzy Szkolnej. Wątek restytucji majątków został
podjęty w Uchwale X Zgromadzenia Ogólnego Kongresu Polaków w Republice Czeskiej
oraz przy okazji spotkania z goszczącym na Zaolziu wiceministrem spraw
zagranicznych RP. Przygotowana przez Kongres Polaków w RC pod koniec 2008 r.
dokumentacja inwentaryzująca straty polskie została przedłożona władzom czeskim
z wnioskiem o zadośćuczynienie. Polityka władz
miejscowych Na terenach zamieszkanych przez autochtoniczną ludność polską (Zaolzie)
lokalne władze samorządowe coraz lepiej rozumieją potrzeby mniejszości
polskiej, starając się wypełniać w praktyce zapisy czeskich i międzynarodowych
uregulowań prawnych implementowanych do ustaw krajowych w tym zakresie.
Współpraca między samorządami gmin a organizacjami polskiej mniejszości
przebiega na ogół pozytywnie. Samorządy wcielają w życie prawo mniejszości do
utrzymywania informacji w języku macierzystym, także w postaci dwujęzycznych
napisów w nazewnictwie ulic i obocznych nazwach gmin na tablicach
informacyjnych przy wejściu do urzędów. Organizacje polskie korzystają z
dotacji na cele kulturalne oraz utrzymanie edukacji w języku polskim w 24
szkołach stopnia podstawowego i w kilku placówkach stopnia średniego. Z dotacji
utrzymywana jest również prasa polskojęzyczna: m.in. ukazujący się w nakładzie
5 tys. egz. „Głos Ludu” (trzy razy w tygodniu), miesięcznik „Zwrot” oraz
gazetki dla dzieci „Ogniwo” i „Jutrzenka”. Regulacje prawne Republiki Czeskiej
w zakresie szkolnictwa polskiego wprowadziły zasadę limitu uczniów na klasę
inną niż stosowana wobec szkół większościowych, znacznie obniżającą ich liczbę.
Od 2000 r. w miejscowościach, w których mniejszość polska stanowi 10 proc.
populacji, realizowana jest zasada dwujęzyczności (w Republice Czeskiej jest to
31 miejscowości). Do chwili obecnej proces wprowadzania dwujęzyczności
zakończyło 15 gmin. Koszty wprowadzania podwójnego nazewnictwa są zwracane
gminom z budżetu państwa czeskiego. W 2008 r. dotacje budżetowe na ten cel
wyniosły 663 756,4 CZK. Kierunki
współpracy polskich placówek z Polonią i Polakami Ambasada RP w Pradze i Konsulat Generalny RP w Ostrawie uzgadniają między
sobą współpracę ze środowiskiem polonijnym na obszarze Republiki Czeskiej. Dotyczy
to przedsięwzięć o charakterze kulturalnym, naukowym i ekonomicznym, w tym
głównie: wspierania oświaty polonijnej, promocji Polski i polskiej kultury
(dostarczanie pomocy naukowych, pomoc w organizacji przedsięwzięć o charakterze
kulturalnym, edukacyjnym i społecznym), organizowania wyjazdów edukacyjnych do
kraju, związanych z poznawaniem historii i kultury polskiej, pomocy finansowej
i logistycznej w organizacji wypoczynku letniego młodzieży polonijnej z
Zaolzia, wszechstronnej współpracy z organizacjami polonijnymi zrzeszonymi w
Kongresie Polaków w Republice Czeskiej, działań patronackich placówek przy
znaczących przedsięwzięciach polonijnych, doprowadzenia do porozumienia między
przedstawicielami mniejszości polskiej a samorządem w Trzyńcu Tarasach w
sprawie utrzymania szkoły polskiej w jej dotychczasowej siedzibie. Obraz Polski i Polaków Obraz Polski kształtowany w mediach czeskich można ocenić jako pozytywny.
Na tę opinię pracuje nie tylko Ambasada RP w Pradze, Konsulat Generalny RP w
Ostrawie, ale także aktywnie działający Instytut Polski w Pradze. Dzięki
współpracy z najważniejszymi przedstawicielami opiniotwórczych środowisk
czeskich (w tym telewizją publiczną, dziennikami o zasięgu krajowym:
„Hospodarske Nowiny” i „Lidove Nowiny” a także czeskim radiem)
dopracowano się szeregu pozytywnych wystąpień, artykułów, wywiadów i audycji
radiowych na temat Polski. Dużą rolę w kształtowaniu pozytywnego obrazu Polski
odgrywają też organizacje polonijne. Ich działalnooeć na płaszczyźnie
kulturalnej i gospodarczej przyczynia się do lepszego przedstawiania wizerunku
Polski w Republice Czeskiej. Wizerunek Polski w
podręcznikach szkolnych Od klasy siódmej uczniowie zapoznają się z dziejami Polski od średniowiecza
do współczesności na podstawie kontaktów czesko-polskich. Przybliża się im
sylwetki wielu znaczących postaci polskiego życia politycznego, nauki i sztuki
a także kluczowe wydarzenia polskiej historii. Niestety, nie ma zbyt wiele
informacji o polskim wkładzie w kulturę po II wojnie światowej. O wiele więcej
można się natomiast dowiedzieć o ważnych postaciach z polskiej polityki
powojennej, w których prezentowaniu przeważa rzeczowość. Pozytywnie jest
oceniany zwłaszcza papież Jan Paweł II i Lech Wałęsa. Większość pozostałych
postaci jest charakteryzowana przeważnie neutralnie. Należy zaznaczyć, że w
podręcznikach do nauczania historii pozostaje minimalne zainteresowanie polską
mniejszością narodową w Czechosłowacji i Republice Czeskiej. Oprócz
niedokładnych i w dodatku rozbieżnych danych o liczbie ludności polskiej
podczas pierwszego powszechnego spisu ludności w Republice Czechosłowackiej, z
podręczników do historii powszechnej o „czeskich” Polakach nie można się
niczego dowiedzieć. Podsumowując, w podręcznikach szkolnych generalnie za mało
jest informacji o Polsce, mogłyby one być bardziej rozbudowane, tworząc
korzystniejszy wizerunek Polski. 1.7.2. Informacja
Kongresu Polaków w Republice Czeskiej Najbardziej palące i aktualne
problemy mniejszości polskiej w Republice Czeskiej to: Zwrot
mienia polskich organizacji Macierz Szkolna w Czechosłowacji i Polskiego
To-warzystwa Turystyczno-Sportowego „Beskid Śląski” w Republice
Czechosłowackiej Macierz Szkolna w Czechosłowacji i „Beskid Śląski” na terenach Republiki
Czechosłowackiej zawiązały swą działalność w 1920 r. Działalność gospodarcza
obu związków przyczyniła się do uzyskania znaczących majątków w postaci
budynków i parceli. Po przyłączeniu Zaolzia do Polski oba związki zostały
włączone do struktur ogólnopolskich. W czasie niemieckiej okupacji związki te zostały
zlikwidowane, ich majątek zabrany przez Niemców, a czołowi działacze zostali
skazani na ostre prześladowania. Po II wojnie światowej, w myśl obowiązującego
prawa, związki oznajmiły wznowienie działalności. Władze czeskie nie
wypowiadały się na temat reaktywacji polskich związków, a ostatecznie w latach
1947-1948 oznajmiły organizacjom, że ich reaktywacji nie przyjmują do
wiadomości z tego powodu, że ich program nie jest w zgodzie z obecną polityczną
organizacją życia publicznego. Majątku zagrabionego Polakom przez Niemców
władze czeskie Polakom nie zwróciły. Po 1989 r., po zorientowaniu się należycie w sytuacji prawnej, Macierz
Szkolna i „Beskid Śląski”, wystosowały liczne memoriały i żądania do rządu
czechosłowackiego / czeskiego w sprawie zwrotu zagrabionego przez państwo
czechosłowackie majątku organizacji polskich. Polacy zaolziańscy stoją na
stanowisku, że decyzje o likwidacji polskich związków i zagrabieniu ich
majątków w czasie niemieckiej okupacji zostały podjęte w nadzwyczajnych
warunkach, gdy obszar Zaolzia był przyłączony najpierw do Polski, a później do
Niemiec i znajdywał się w stanie okupacji. Chodziło o gwałt, bezprawie. Krzywdy
wtedy popełnione należy w jakiś sposób załagodzić. Polacy na Zaolziu mają pełną
świadomooeć tego, że pełny zwrot majątków przedwojennych nie jest z wielu
względów możliwy. Z tego też powodu żądamy poważnego potraktowania sprawy,
wywołania rozmów kompetentnych urzędów, których wynikiem będzie doprowadzenie
do złagodzenia krzywd, jakich dokonał rząd czechosłowacki na Polakach w latach
1945-1952, zagarniając majątek Macierzy Szkolnej i „Beskidu Śląskiego” jako
mienie poniemieckie. Obie poszkodowane organizacje upoważniły Radę Kongresu
Polaków o występowanie w ich imieniu w kwestii zwrotu mienia tychże
organizacji.Rada Kongresu Polaków w Republice Czeskiej podejmowała tematykę
zwrotu majątków podczas spotkań na różnych szczeblach administracji państwowej,
każdorazowo uzyskując zapewnienia strony czeskiej, iż postulaty polskiej
mniejszości będą życzliwie rozpatrywane. Organizacje polskie w Republice
Czeskiej oczekują od rządu RP wszczęcia rozmów między Rządami RC i RP, które by
pomyślnie zakończyły tę sprawę. Podwójne nazewnictwo Z dniem 1 lipca 2006 r. weszła w życie znowelizowana ustawa o gminach,
według której może być w gminie wprowadzone podwójne nazewnictwo
(czesko-polskie), o ile w gminie tej mieszka 10 proc. przedstawicieli
mniejszości polskiej, a ich reprezentanci zadeklarują chęć wprowadzenia
dwujęzycznych napisów. Reprezentanci mniejszości polskiej wyrazili już taką
chęć w pismach do rad gmin i miast w większości gminach Zaolzia (18 z 31 gmin).
Chociaż rady gminne takie podania rozpatrują raczej pozytywnie (choć i tutaj są
wyjątki takie jak Trzyniec czy Gnojnik), to kwestia wdrażania podwójnego
nazewnictwa przedłuża się, a w niektórych wypadkach stoi w miejscu z powodu
braku wykonawczych przepisów do deklarowanych ustaw. Szerokiej publiczności
media nie przedstawiają tej kwestii jako obowiązek państwa i realizację praw
mniejszościowych, lecz jako sprawę roszczeń polskiej mniejszości. Żądamy, by
Polska w sposób stanowczy sprawę monitorowała i wywierała swoim autorytetem
nacisk na stronę czeską, by ta lepiej informowała urzędy gminne i miejskie oraz
samych urzędników w tej sprawie. Do tej pory pełna dwujęzyczność, tak jak
określona jest w ustawie o gminach, nie została wprowadzona w żadnej gminie
zaolziańskiej. Uznawalność tytułów
naukowych studentów kończących studia w Polsce Ostatnio pojawił się problem, na który natrafiają absolwenci wydziałów
prawniczych w Polsce. Czeska Komora Adwokacka odmawia wpisywania absolwentów
polskich wydziałów prawniczych na listy adwokackie. Z tego powodu absolwenci
polskich uczelni nie mogą przystąpić do egzaminów adwokackich i nie mogą
otworzyć własnej kancelarii adwokackiej. Komora argumentuje to niskim poziomem
polskich wydziałów prawniczych i rozbieżnościami systemów prawnych Polski i
Czech. Problem ten nie jest nowy, napotykali go absolwenci polscy w czasach,
kiedy nie byliśmy jeszcze członkami Unii Europejskiej.. Wtedy jednak część
odważnych absolwentów polskich pod przywództwem Janusza Sabeli przeciwstawiła
się Komorze i sprawę skierowała do sądu. Sąd orzekł, że absolwenci polskich
uczelni mogą być zapisani na listę adwokacką i ma im być umożliwione
przystąpienie do egzaminu adwokackiego. Dzisiaj jednak Komora Adwokacka wraca
do starych metod. Innym problemem jest kwestia stosowania tytułów akademickich
osób, które skończyły studia w Polsce. W Czechach można stosować tylko taki
tytuł, jaki ma absolwent zapisany w dyplomie. Ze względu na fakt, że na
polskich dyplomach tytuł zapisany jest tylko w pełnym brzmieniu (np. magister,
doktor nauk humanistycznych, lekarz medycyny), bez postaci
skrótowej (dr, mgr itd.), absolwenci polskich uniwersytetów nie
mogą tych skrótów w Czechach stosować. Rozwiązaniem byłoby dodanie do każdego
dyplomu załącznika, w którym podany będzie skrót tytułu, i to najlepiej zarówno
w polskiej, jak i w angielskiej wersji. Na przykład tytuł: doktor nauk
humanistycznych – skrót w języku polskim: dr, skrót w postaci angielskiej:
Ph.D. Józef Szymeczek prezes Oficjalna opinia Polskiej
Sekcji Narodowej Ruchu Politycznego Coexistentia-Wspólnota w RC dotycząca
RAPORTU z r. 2009 MSZ
RP O ZAOLZIU
1.7.1. Raport Ambasady RP w Pradze Ad) Informacje podstawowe: - w świetle faktów i dokumentów kwestia mniejszości
polskiej w Czechosłowacji nie jest zjawiskiem, które – jak formułuje polskie
MSZ – pojawiło się ( jak gdyby) po zakończeniu 1 wojny światowej. Ma
ono swój początek w podstępnej agresji czeskiej na Polskę w r. 1919. O tej
napaści na Polskę w czasie, kiedy ta walczyła z bolszewikami o swój byt
państwowy, polskie MSZ milczy. - ponad czterokrotny spadek liczby Polaków na Zaolziu w
okresie od 1919 do 2001 jest najbardziej wymownym dowodem łamania praw Polaków
w RC (Czechosłowacji). Spadek ten jest efektem nie przebierającej w środkach
depolonizacji. Składał się na to m.in. nacisk na polskich rodziców, pod rygorem
utraty pracy, aby oddawali dzieci do czeskich szkół (okres przedwojenny),
likwidacja szkolnictwa polskiego (1962
–1982) pod pretekstem tworzenia szkół zbiorczych a obecnie stopniowa eliminacja
samodzielności placówek szkolnych, np. tej, o której utrzymaniu samodzielności
Raport nieprawdziwie informuje (szkoła w Trzyńcu na Tarasie została wbrew
protestom rodziców zredukowana). Pełzający proces likwidacji objął polskie
przedszkola (zmiana lokalizacji placówek – utrudnienia w dojazdach) oraz szkoły
(np. głośny casus Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Orłowej, wysadzonego dynamitem w powietrze w r. 1987,
dalej likwidacja elokowanych klas gimnazjalnych w Karwinej itp.). 1)
Informacje podstawowe: a)
Ambasada: określenie „czeskich Polaków“ Coexistentia:
Delikatnie mówiąc, jest to bardzo niefortunne, obraźliwe określenie, graniczące
z dyskredytacją rodzimych Polaków oraz obywateli polskich zamieszkujących
Republikę Czeską. Nie uwzględnia konfliktu, który narasta, pomiędzy tymi, którzy jednoznacznie odrzucili narodowść
polską a tymi, którzy przy tej narodowści trwają. „Szkopyrtocy“ (odszczepieńcy)
wspominają o swoich polskich korzeniach tylko wtedy, kiedy wpraszają się w
łaski władz RP. b) Amb.:
skład socjalny polskiej mniejszości w Czechach tworzy kompletną strukturę
społeczną. Zmiany w niej pokazują, że tradycyjne utożsamianie Polaków z pracą w
kopalniach i w przemyśle ciężkim to już przeszłość. Spis ludności z 2001 r. i
najnowsze badania wskazują na intensywny rozwój edukacji i wzrost aktywności
zawodowej w trzecim sektorze, a głównie w dziedzinie kultury i służby zdrowia. Coex.:
Badania demograficzne, o które oparto te wywody nie zostały dotąd kompleksowo
opracowane. Z naszego punktu widzenia poprzez liberalizację ekonomiczną
dochodzi do rozluźnienia stosunków międzyludzkich, nie tylko sui generis, ale
również w społeczności Polaków. Tej gwałtownej tendencji paradoksalnie zapobiega, konserwatywny
luksus, zakodowany w działalności
społecznej utrwalający tradycyjne wartości. Największe przeszkody
widzimy w braku odpowiedniej komunikacji transportowej (brak autobusów szkolnych) oraz
w niedpowiednim traktowaniu potrzeb
pracujących rodziców. Brak również systemu upowszechniania zalet
kształcenia w dwu językach oraz troski
o uczniów. Operowanie tendencjami obniżającej się rozrodczości jest tematem
zastępczym. 2)
Organizacje: Amb.: Poza Zaolziem
organizacje polskie praktycznie nie istnieją. Coex.:
Oprócz Klubu Polskiego w Pradze nie wolno zapominać o Polonusie – Klub Polski w
Brnie, Stowarzyszeniu Szkoła Polonijna w Pradze oraz Stowarzyszeniu Akademickim
Jedność (SA“J“) – który zrzesza studentów z Zaolzia studiujących na
uczelniach w RC. Pamiętać również trzeba o Spółdzielni Ludowej Dom Polski w
Ostrawie. 3)
Pozycja w kraju zamieszkania: a) Amb.: Zaolzie stale dysponuje silnym polskim zapleczem intelektualnym
złożonym z prawników, lekarzy, inżynierów, twórców kultury i menedżerów. Coex.: Takie zaplecze bezsprzecznie istnieje, ale
dla kształtowania wartości narodowych najważniejszym zapleczem jest
piętnastotysięczna rzesza członków polskich organizacji społecznych, którzy
tworzą kręgosłup polskości w RC. b) Amb.: Oparciem dla wielu rodzin polskich na Zaolziu pozostaje także
silna tożsamość religijna związana z przynależnością do kościoła ewangelickiego
wyznania augsburskiego. Coex.: To jest tylko część prawdy. Jest
niezrozumiałe, dlaczego nie uwzględniono w tym stwierdzeniu społeczności
katolików polskich stanowiącej na Zaolziu większość. Czyżby to miało związek z
wystąpieniami przeciw działaniom szowinistycznych czeskich proboszczów, którzy
znacząco ograniczali liczbę polskich nabożeństw, a na polskich mszach
wygłaszali kazania wyłącznie po czesku? A może z tym, że polscy katolicy na
Zaolziu skarżyli się na postępowanie duszpasterzy z Polski, którzy doktrynę
ewangelizacji ateistycznej większości czeskiej traktowali dosłownie, eliminując
skutecznie żywioł polski z życia parafialnego? Dzisiaj możemy powiedzieć, iż
nawet w najtrudniejszych czasach minionych, wiara utożsamiała się z
narodowością, a narodowość z wiarą. c) Amb.: Sukcesy na polu
gospodarczym i rola, jaką odegrało wielu Polaków w okresie transformacji
ekonomicznej realizowanej w Republice Czeskiej, są odbierane jako sukces całej mniejszości. Coex.: Również niezrozumiałym się wydaje dlaczego poza wymienionymi w
tekście MSZ nie uwzględniono innych, nie mniej znaczących przedsiębiorców
polskich, zasłużonych we wspieraniu działalności społecznej, jak np. braci
Wałachów właścicieli firmy WALMARK, braci Czudków, właścicieli firmy AUTOSERVIS
CZUDEK, braci Stopów właścicieli firmy EMTEST, rodziny Janiczków właścicieli
firmy JAP TRADING, Rodziny Kołorzów właścicieli firmy PROMILK, Mariana Pijarskiego
– prezesa zarządu firmy ASSECO, zmarłego w tym roku Karola Michalskiego,
współwłaściciela firmy KATIM, Leszka Wronkę wybitnego
przedsiębiorcy w branży showbiznesu oraz setki innych właścicieli podmiotów
gospodarczych, których nie powinno się pominąć za ich zasługi we wspieraniu
Miejscowych Kół PZKO oraz imprez przez te Koła realizowanych. Na podkreślenie zasłuży również fakt iż przedsiębiorcy
narodowości polskiej stanowią przedpole reprezentujące interesy polskiej gospodarki. Zaolziacy spełniają bardzo ważną rolę dla zapewnienia i promocji polskich
interesów, zwłaszcza gospodarczych na terenie RC i Słowacji. W większości
polskich firm działających na tym rynku zatrudnia lub korzysta z usług Polaków
z Zaolzia, względnie prowadzi własne interesy sprzedając polskie produkty i
usługi. Przy obecnej sytuacji, kiedy Konsulat Generalny w Ostrawie nie ma
wydziału do spraw promocji, Polacy z Zaolzia spełniają te istotne dla Polski
zadania. Ten fakt jest również podkreślany przez czeskich biznesmenów, którzy
publicznie stwierdzają znaczny handicap Czech w porównaniu do Polski, że Polska
ma oparcie we wykształconych Polakach na Zaolziu. To jest najlepszy argument
dlaczego jest ważne polskie szkolnictwo na Zaolziu i możliwość kształcenia w
Polsce. d ) Amb.: W ostatnich
wyborach do parlamentu start Polaków w barwach największych czeskich stronnictw
politycznych zakończył się niepowodzeniem. Coex.: Nie komentuje się natomiast faktu, iż 5 %
granica progu wyborczego jest dla
mniejszości polskiej nie do pokonania, ani nie uwzględnia tego, iż Ruch
Polityczny Coexistentia – Wspólnota, a zwłaszcza jego Polska Sekcja Narodowa
stara się usilnie o obniżenie tego progu wyborczego. Zabrakło informacji, iż w
Senacie Paralmentu RC zasiada senator Igor Petrov z Trzyńca o korzeniach
polsko-bułgarskich, jak również tego, co najistotniejsze w działalności na
szczeblu regionalnym na Śląsku Cieszyńskim, że Ruch Polityczny
Coexistentia-Wspólnota posiada we władzach samorządowych 40 przedstawicieli
z których funkcję wicewójtów pełnią jej członkowie w gminach, Wędrynia,
Bukowiec, Milików oraz Olbrachcice. Oprócz tego z ugrupowań innych partii
lub ugrupowań niezależnych znaczące
funkcje w samorządach wykonują wójt
gminy Stonawa – Andrzej Feber, wójt
gminy Ligotka Kameralna – Stanisław Ćmiel, wójcina gminy Łomna Dolna – Renata
Pavlinova. wice burmistrzowie jak Stanisław Folwarczny w Czeskim Cieszynie, Stanisław Jakus w Jabłonkowie czy
wice wójtówie w Bystrzycy, Ropicy, Suchej Górnej oraz Cierlicka. 4) Główne problemy, w tym ewentualne przejawy
przemocy wobec Polaków: a) Amb.: Na obszarze Republiki Czeskiej nie
odnotowuje się naruszenia praw osób pochodzenia polskiego ani stosowania
dyskryminacji wobec obywateli polskich na stałe tam zamieszkałych. Standardy
europejskie dotyczące praw mniejszości narodowych, zakotwiczone także w
ustawodawstwie czeskim, są generalnie przestrzegane i z uwagą studiowane przez
miejscowe władze samorządowe, które pragną zachować poprawność polityczną w tej
kwestii Coex.: Problem ten, tak
potraktowany, jest oczywistą nieprawdą. Już sam fakt, iż wszelkie działania
dyskryminacyjne, nietolerancja, ksenofobia itp. są postrzegane przez prawo
czeskie jako wykroczenia, a nie przestępstwa,
uniemożliwia skuteczną obronę przeciw takim aktom bezprawia. Również
standardy europejskie nie są jeszcze zakotwiczone w ustawodawstwie czeskim.
Świadczy o tym petycja przedstawiona w Parlamencie Europejskim sygnowana przez
przedstawicieli Polskiej Sekcji Narodowej Ruchu Politycznego
Coexistentia-Wspólnota. Jeśli natomiast chodzi o miejscowe władze samorządowe,
to one w większości nie zapoznają się z obowiązującymi standardami, a tym
bardziej nie zachowują poprawności politycznej. Dowodem jest tutaj stwierdzenie Sekretariatu do
Spraw Mniejszości Narodowych przy Rządzie RC, iż gminy w których powinny
obowiązywać postanowienia Konwencji Ramowej UE oraz Konwencji o Ochronie
Języków Mniejszościowych tych postanowień nie tylko nie realizują, lecz nawet
nie odpowiadają na monity Sekretariatu w tej sprawie. b) Amb.: Nie zmienią tego faktu najbardziej
nawet korzystne dla mniejszości zapisy ustawodawstwa czeskiego, ustalające
niezbędne limitowane kwoty uczniów przypadających na jedną klasę. Coex.:
Zmniejszone limity ustawowo gwarantowane w ramach wyjątków zatwiedzają
samorządy gminne, a te systematycznie odrzucają takie rozwiązanie,
uniemożliwiając otwarcie klas niepełnych. Odwołania od tych decyzji odrzuca
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych motywując to tym, iż nie może ingerować w
decyzje samorządu lokalnego. Brak równiez pełnych danych dotyczących stanu
szkolnictwa polskiego w RC jak ilość szkół pełnych oraz nie pełnych
podstawowych. ilość uczniów w klasach, oraz ilość klas w szkołach
ponadpodstawowych z wyszczególnieniem ilości uczniów. c) Amb.: Nierozwiązaną
kwestią pozostaje zwrot bądź przyznanie rekompensaty za majątki przedwojennych
polskich organizacji na czeskim Śląsku Cieszyńskim, zwłaszcza majątki przejęte
jako mienie poniemieckie. dokumentacja inwentaryzująca straty polskie została
przedłożona władzom czeskim z wnioskiem o zadośćuczynienie. Coex.:
Dokumentacja taka została przekazana przez kancelarię Kongresu Polaków
z tym że w zapisie z dnia 8.11.1993 r. jest jasno uwzględnione iż o
majątki, oprócz Macierzy Szkolnej, PTTS Beskid Śląski oraz Stowarzyszenie
Kształcące i wspierające „Braterstwo“ w Suchej Gôrnej, Kongres Polaków nie
zabiega. Natomiast stanowisko Polskiej Sekcji Narodowej Ruchu Politycznego
Coexistentia –Wspólnota jest
następujące: Odzyskanie mienia polskiego jest prawem niezbywalnym.
Walka o jego zwrot tam, gdzie to jest możliwe tzn. w przypadku Macierzy
Szkolnej lub PTTS Beskid Śląski będzie kontynuowana. O to dbają już działacze
tych organizacji, natomiast całe pozostałe mienie, które zostało zagrabione i
nie ma realnej możliwości ich zwrotu, powinno zostać uznane za pożyczkę dla
państwa czeskiego, którą powinny obecne
wladze rekompensować corocznymi odsetkami, tak, by np. w okresie 50 lat doszło
przynajmniej do częściowego zwrotu
wartości zagrabionego mienia. Kwota odsetek powinna zostać corocznie
rozdzielona pomiędzy istniejące polskie organizacje, proporcjonalnie według
liczby ich członków. Należałoby w ten sposób doprowadzić do sprawiedliwego
wyrównania krzywd powstałych przez zagrabienie mienia naszych przodków. Nie
zwalniałoby to państwa czeskiego od udzielania wsparcia finansowego polskim
organizacjom wynikajacego
z dotychczasowych rozwiązań prawnych – jako , że ciągle jesteśmy
podatnikami tego państwa. d) Amb.: Na terenach
zamieszkanych przez autochtoniczną ludność polską (Zaolzie) lokalne władze
samorządowe coraz lepiej rozumieją potrzeby mniejszości polskiej, starając się
wypełniać w praktyce zapisy czeskich i międzynarodowych uregulowań prawnych
implementowanych do ustaw krajowych w tym zakresie. Coex.:
Konwencja ramowa w zasadzie nie została wdrożona do porządku prawnego RC, zaś
twierdzenie, że wdrożono ją poprzez jej przyjęcie, jest złudne. Zwracaliśmy na
to pisemnie uwagę w dokumencie nazwanym „Uwagi do materiałów na Seminarium na
temat wdrażania w RC Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych z dni
13.10. 2007. To właśnie sposób monitorowania przez Radę Europy
wiarygodności przesyłanych sprawozdań skłonił nas do poparcia naszymi podpisami
wspomnianej Petycji. Okazję do osobistego zapoznania się ze sposobem
monitorowania faktycznego stanu rzeczy mieliśmy w związku z prezentacją
dokumentu „Uwagi do Raportu RC „Pierwsze sprawozdanie okresowe” przesłane
sekretarzowi generalnemu Rady Europy w myśl artykułu 15 Karty (Karta języków
regionalnych lub mniejszościowych)” z dnia 11.12.2008. Nie umożliwiono nam wówczas
dokładnego uzasadnienia naszych uwag przed trzyosobową Komisją ekspertów Karty,
która specjalnie przybyła do Ostrawy w
celu wyjaśnienia zastrzeżeń. Pomimo tego, że swoje uwagi przesłaliśmy do
Strasburga na piśmie, nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi. Należy podkreślić, że
powoływanie się na Umowę pomiędzy Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną
z 1992 roku oraz wcześniejsze porozumienie międzyrządowe z 1991 roku trąci
anachronizmem i potwierdza tylko fakt, że porozumienie międzyrządowe nie zostało
opublikowane w Dzienniku Ustaw i w związku z tym faktem lege artis nie
istnieje. Chodzi nam o to, aby w obecnej sytuacji, obie wysokie strony –
Republika Czeska i Rzeczpospolita Polska, z racji przynależności do
społeczności europejskiej, wspólnie podjęły się opracowania umowy pozwalającej
na pełne poszanowanie zasad obrony tożsamości narodowej polskiej mniejszości
narodowej w Republice Czeskiej, w celu zapobieżenia dalszym tendencjom
asymilacyjnym. 5) Kierunki
współpracy polskich placówek z Polonią i Polakami Są
szczegółowo omówione z tym, że istnieje pewna wybiorczość dotycząca
prezentowania problemów z pominięciem tych najbardziej neuralgicznych. 6) Obraz Polski i Polaków Amb.: Obraz Polski kształtowany w mediach czeskich można ocenić jako
pozytywny. Coex.: Z wyjątkiem mediów regionalnych, gdzie są
publikowane napastliwe przyczynki od czytelników bez dopisku, że redakcja nie
odpowiada za publikowany materiał. Na stronach internetowych natomiast
pojawiają się informacje oraz dyskusje na blogach tak oszczercze, że naruszają
ustawodawstwo RC. Pomimo tego nie są usuwane a proweider nie jest pociągany do
odpowiedzialności prawnej. 7) Wizerunek Polski w
podręcznikach szkolnych Amb. : Od klasy siódmej
uczniowie zapoznają się z dziejami Polski od średniowiecza do współczesności na
podstawie kontaktów czesko-polskich. Przybliża się im sylwetki wielu znaczących
postaci polskiego życia politycznego, nauki i sztuki a także kluczowe
wydarzenia polskiej historii. Niestety, nie ma zbyt
wiele informacji o polskim wkładzie w kulturę po II wojnie światowej. O wiele
więcej można się natomiast dowiedzieć o ważnych postaciach z polskiej polityki
powojennej, w których prezentowaniu przeważa rzeczowość. Pozytywnie jest
oceniany zwłaszcza papież Jan Paweł II i Lech Wałęsa. Większość pozostałych
postaci jest charakteryzowana przeważnie neutralnie. Należy zaznaczyć, że w
podręcznikach do nauczania historii pozostaje minimalne zainteresowanie polską
mniejszością narodową w Czechosłowacji i Republice Czeskiej. Oprócz niedokładnych
i w dodatku rozbieżnych danych o liczbie ludności polskiej podczas pierwszego
powszechnego spisu ludności w Republice Czechosłowackiej, z podręczników do
historii powszechnej o „czeskich” Polakach nie można się niczego
dowiedzieć. Podsumowując, w podręcznikach szkolnych generalnie za mało jest
informacji o Polsce, mogłyby one być bardziej rozbudowane, tworząc
korzystniejszy wizerunek Polski. Coex:
Przedewszystkim należy sobie uświadomić czy chodzi o podręczniki czeskie dla
szkół czeskich czy też o podręczniki dla Szkół Podstawowych z Polskim
Językiem Nauczania – ponieważ w tym wypadku informacje są bardzo nieprecyzyjne. W szkołach z polskim
językiem nauczania (dalej polskich) uczniowie i nauczyciele korzystają
z podręczników z Polski (wydawnictw polskich) na lekcjach historii,
geografii, języka polskiego nauki
obywatelskiej oraz wychowania muzycznego. Ponieważ w tych podręcznikach nie ma
wzmianki o Zaolziu (oprócz roku 1938 gdzie w sposób bardzo oględny ba nawet przepraszający
jest traktowany temat wkroczenia wojsk polskich na te tereny) ani o polskiej
mniejszości narodowej w RC, dlatego uczy się z publikacji wydawnictw PZKO,
korzysta z wykładów i spotkań z ludźmi pióra i kultury (W.Chotomska,
Andrzej Grabowski, J.Hoffman, K.Kutz itd.). O ludziach kultury i sztuki okresu
powojennego informacje są przekazywane uczniom na lekcích języka polskiego,
nauki obywatelskiej oraz wychowania muzycznego. 1.7.2. Informacja Kongresu Polaków w Republice Czeskiej 1)
Zwrot mienia polskich organizacji Macierz Szkolna w
Czechosłowacji i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Sportowego „Beskid Śląski” w
Republice Czechosłowackiej. Kongr.: Po II wojnie oewiatowej, w myśl
obowiązującego prawa, związki oznajmiły wznowienie działalności. Władze czeskie
nie wypowiadały się na temat reaktywacji polskich związków, a ostatecznie w
latach 1947–1948 oznajmiły organizacjom, że ich reaktywacji nie przyjmują do
wiadomooeci z tego powodu, że ich program nie jest w zgodzie z obecną
polityczną organizacją życia publicznego. Majątku zagrabionego Polakom przez
Niemców władze czeskie Polakom nie zwróciły. Coex.:
Z dokumentacji jaka została przekazana przez kancelarię Kongresu Polaków do
władz czeskich z dnia 8.11.1993r.
jasno wynika, że Kongres Polaków
niestety nie zabiega o zwrot innego mienia, poza majątkiem Macierzy Szkolnej,
PTTS Beskid Śląski oraz Stowarzyszenie Kształcące i wspierające „Braterstwo“ w
Suchej Gôrnej. 2)
Podwójne nazewnictwo Kongr.: Żądamy, by
Polska w sposób stanowczy sprawę monitorowała i wywierała swoim autorytetem
nacisk na stronę czeską, by ta lepiej informowała urzędy gminne i miejskie oraz
samych urzędników w tej sprawie. Do tej pory pełna dwujęzyczność, tak jak
określona jest w ustawie o gminach, nie została wprowadzona w żadnej gminie
zaolziańskiej. Coex.: Tutaj wyraźnie jest pominięty fakt
konieczności, aby w obecnej sytuacji, obie wysokie strony – Republika Czeska i Rzeczpospolita Polska, z racji przynależności do
społeczności europejskiej, wspólnie podjęły się opracowania umowy opartej o
wdrożenie Konwencji Ramowej Rady Europy poprzez zawarcie w myśl art. 18
Konwencji, umowy ochronnej obejmującej autochtoniczną ludność polską w RC.
Powinno to być priorytetem władz polskich, bo w odniesieniu do Polaków żyjących
poza granicami Kraju gwarancje takie są zawarte w Dz.U. Nr. 22 z 15.3.2002
poz.209 str. 1365, a ówczesny prezydent RP oświadczył, że będzie niezmiennie
dotrzymywana w sensie zawierania umów ochronnych dla Polaków w krajach
ościennych. Umowa taka umożliwiłaby poszanowanie zasad tożsamości narodowej
polskiej mniejszości narodowej w Republice Czeskiej, w celu zapobieżenia
dalszym tendencjom wynaradawiającym. 3)
Uznawalność tytułów naukowych studentów kończących
studia w Polsce Kongr.: Kwestia
stosowania tytułów akademickich osób, które skończyły studia w Polsce. W
Czechach można stosować tylko taki tytuł, jaki ma absolwent zapisany w
dyplomie. Ze względu na fakt, że na polskich dyplomach tytuł zapisany jest
tylko w pełnym brzmieniu (np. magister,
doktor nauk humanistycznych, lekarz medycyny), bez postaci skrótowej
(dr, mgr itd.), absolwenci polskich uniwersytetów nie mogą tych skrótów
w Czechach stosować. Coex.:
To również powinna zawierać wspomniana wyżej Umowa Ochronna, która by
uniemożliwila taką dyskryminację Polaków w RC. Problemy
rażąco dyskryminujace Polaków w RC, które
zostały pominięte w pakiecie przedstawionym przez p. J. Szymeczka, na
które nieustannie wskazuje Polska Sekcja Narodowa Ruchu Politycznego
Coexistentia-Wspólnota. 1.
W komentarzu do
Sprawozdania, dotyczącego sytuacji mniejszości narodowych w RC za rok 2008 wskazywano
na pominięcie zasadniczych dokumentów jak: a)
stanowiska Rady
Europejskiej na temat 1. Sprawozdania Periodycznego dotyczącego realizacji
zobowiązań wynikających z Europejskiej Karty Języków Mniejszościowych czy Regionalnych, b)
podsumowania Komisji Ekspertów
Karty, którzy przeprowadzali badania wyjaśniające dotyczące zastrzeżeń do 1. Sprawozdania Periodycznego, c)
stanowiska Rady
Europejskiej wobec 2. Sprawozdania Periodycznego dotyczącego realizacji
postanowień Umowy Ramowej o ochronie
mniejszości w RC, d)
jednoznacznego stanowiska
w sprawie wykorzystania dotacji z budżetu RC na wdrażanie zasad
Europejskiej Karty języków mniejszościowch czy regionalnych co powoduje nikłe
wykorzystanie tych środków budżetowych przez samorządy gminne, w których
powinna zostać zastosowana dwujęzyczność. e)
Pomimo tego, że
poszczególne ministerstwa informują jakie czynności zastosowały w sprawie
wdrożenia zasad traktatów europejskich, w praktyce nic z tego nie jest
realizowane na poziomie województwa i gmin, więc wskazujemy na to, iż nadal
biurokracja nie stosuje się do tych zapisów. Zwłaszcza chodzi o to, iż Ustawa o
równym postępowaniu oraz środkach zapobiegających łamaniu tej Ustawy, jak
również wychowaniu multi-kulturowym jest w trakcie przygotowania i nie została
wdrożona do prawodawstwa RC. f)
Publikacja „Badania oraz
analizy identyfikacji kulturowej oraz ich zróżnicowania, podręcznik historii“
nie zawiera żadnej wzmianki o grupach ludności autochtonicznej, zamieszkującej
obszar RC. g)
Traktowanie informacji
z poszczególnych gmin, czy województw na temat problematyki mniejszości
narodowych jako wdrażanie norm europejskichj do prawodawstwa RC jest nie do przyjęcia, tym bardziej, iż na ten
sam fakt wskazuje rezolucja Reat MN(2006)2 z dnia 15.3.2006, podkreślając
opieszałość wladz RC przy wdrażaniu zasad Traktatów Europejskich do
prawodawstwa RC. 2.
Zagrożenie spowodowane zwiększającą się liczbą
werbalnych ataków wobec Polaków na Zaolziu, permanentną ksenofobią oraz
nietolerancją. a) Fakt ten
nieustannie podkreślamy w dokumentach wysyłanych do władz RC podkreślając, iż
stan ten jest spowodowany brakiem powszechnej informacji o tym, iż działania na
rzecz samostanowienia narodowego Polaków w RC są konsekwencją zobowiązań RC
wynikających z Traktatów Europejskich. b) By
przeciwdziałać tym tendencjom nietolerancji, wysłaliśmy pisma do Ministra Spraw
Węwnetrznych RC, Ministra Szkolnictwa RC, Ministra Transportu RC oraz Ministra
Praw Człowieka oraz Mniejszości Narodowych w RC z żądaniem wystąpienia do
władz lokalnych oraz szkół w gminach na
Zaolziu, gdzie powinno się stosować zasady Traktatów Europejskich
z jednoznacznym oświadczeniem, że te traktaty są nadrzędne nad aktualnymi
Ustawami RC. Podsumowanie : Raport, który został
przedstawiony przez MSZ RP jest materiałem niepełnym, powierzchownie
traktującym tak ważne zagadnienia samostanowienia narodowego Polaków w RC.
Procedura przygotowania Raportu jest chybiona. Wydaje się konieczne, iż powinna
być konsultowana z niezależnymi
ośrodkami, które nie są uzależnione od finansowania przez władze Kraju zamieszkania.
Uwagi zostały przedstawione Zarządowi Polskiej Sekcji Narodowej Ruchu
Politycznego Coexistentia-Wspólnota , który jednomyślnie postanowił przekazać
je Prezydentowi RP, komisjom Sejmu oraz Senatu RP, jak również Prezesowi
Wspólnoty Polskiej w Warszawie. W Czeskim Cieszynie, 4 stycznia 2010 r. Za Polską Sekcję Narodową Ruchu
Politycznego Coexistentia-Wspólnota,
Stanislaw Gawlik, prezes Obsah Zprávy Ministerstva zahraničních
věcí Polské republiky o Zaolzí (na základě informací zpracovaných
Velvyslanectvím PR v Praze a Josefem Szymeczkem, zástupcem Poláků
v ČR Zpráva Velvyslanectví PR v Praze Základní informace – Polská národní menšina
je objevila v Československu po 1. světové válce v souvislosti se
státní příslušností Těšínského Slezska. Po období sporů v letech 1918-1920
definitivně rozhodla arbitráž Konference Velvyslanců dne 28. července 1920, že
Československu bylo přiděleno 1272,8 km2 povrchu bývalého knížectví
a 311 tis. obyvatel, tj. celý úhelný region Karvinska a bohumínsko-košická
železnice. Město Těšín bylo rozděleno na dvě části. Na Zaolzí zůstalo asi
120-150 tis. Poláků. Dle výsledků sčítání lidu z 2001 r. 38 600 občanů
hlásí polskou národnost a 13 400 má polské občanství, další 80 tis. českých
občanů hlásí polské kořeny (…) Očekává se, že dle demografické prognózy
sčítáním lidu v 2011 roce se počet občanů polské národnosti zmenší asi do
35 tis. Příčin je několik: nízký přirozený přírůstek, asimilace umocňována
smíšenými manželstvími a také migrace (…). Organizace – Do „něžné revoluce“ jedinou
polskou organizací v Československu byl PZKO, dnes největší polská
organizace v České republice (asi 14 tis. členů), a také jedna
z největších organizací sdružující Poláky za hranicemi Polska. V 1989
roce byly obnoveny některé předválečné spolky, např. Sdružení polských učitelů,
Polské Harcerstvo (skauti), Matice školská, vzniklo také několik nových
organizací (…). Po 1989 roce z Polské sekce Občanského fóra vznikla Rada
Poláků, která se v 1993 roce změnila na Kongres Poláků v ČR (…). Mimo
Zaolzí polské organizace prakticky neexistují. V Praze působí jediná
polonijní organizace Klub Polski. Místo v zemí bydliště – Polská menšina
je druhou národní menšinou po Slovácích. Zachovává spojení se zemí původu (…).
Podporou pro mnohé polské rodiny je víra a příslušnost k evangelické
církví augsburského vyznání. Úspěchy v hospodařské sféře získalo mnoho
Poláků, což je hodnoceno jako úspěch celé menšiny. V 2008 roce titul
podnikatel roku v ČR získal ředitel Třineckých železáren, Jerzy Cienciała
(významný polonijní funkcionář). V posledních parlamentních volbách účast
Poláků na kandidátkách největších politických stran byla neúspěšná.
V krajských volbách v Moravskoslezském kraji zvítězil J.Małysz,
pocházející z obce Horní Suchá, kandidující za komunistickou stranu. Hlavní problémy, případně projevy násilí vůči
Polákům – v ČR nejsou narušovány práva občanů polského původu, ani není
vůči nim použiváná diskriminace. Evropské standarty jsou obecně dodržovány.
Mediální byla v 2007 roce causa polské školy v Třinci na Terase, kde
městská samospráva rozhodla spojit tuto školu s jinou polskou školou (…).
Zpráva vlády ČR uznala toto rozhodnutí za bezdůvodné, v rozporu se zákonem
a veřejným pořádkem (…). Nerozhodnutou záležitostí zůstává navrácení případně
finanční vyrovnání za předválečné statky polských spolků na českém Těšínsku,
který byl zabrán jako majetek poněmecký PTTS „Beskid Śląski“ a Matice školská.
Připravená Kongresem Poláků koncem 2008 roku inventarizační dokumentace byla
předána českým úřadům s návrhem na satisfakci. Politika místních úřadů – Místní samosprávy
stále lépe rozumějí problémy polské menšiny. Spolupráce mezi samosprávou a
polskými organizacemi je obecně pozivní. Samosprávy respektují právo na
informace v mateřském jazyce, a také na dvojjazyčné názvosloví. Polské
spolky využívají dotace na kulturu a na vzdělávání ve 24 polských
základních školách a několika středních školách. Z dotací je udržován také
polskojazyčný tisk (…). Ze 31 obcí 15 ukončilo proces zavádění dvojjazyčného
názvosloví. Směry spolupráce polských zastupitelských
úřadů s Polonii a Poláky – Velvyslanectví PR v Praze a Generální
konzulát v Ostravě koordinují mezi sebou spolupráci (…). Obraz Polska a Poláků – V českých
médiích je možno hodnotit jako kladný. Na takové hodnocení pracuje nejen
Velvyslanectví PR v Praze, Generální konzulát PR v Ostravě, ale také
aktivní Polský institut v Praze. Obraz Polska v učebnicích – Od sedmé třídy
žáci se mohou seznámit s dějinami Polska od středověku do současno-sti na
základě česko-polských kontaktů. Přiblížují se jim charakteristiky mnoha
významných osobnosti polského politického života, vědy, kultury, a také klíčové
události polských dějin. Bohužel schází informace o polské kultuře po II
světové válce. Kladně je hodnocen zejména papež Jan Pavel II a Lech Wałęsa.
Většina ostatních osobností je charakterizována především nestranně. Je nutno
poznamenat, že v učebnicích je málo informací o polské národní menšině
v Československu a ČR. Kromě nepřesných a navíc chybných informací o počtu
polského obyvatelstva při prvním sčítání v Československu,
v učebnicích dějin o „českých“ Polácích se nemůžeme dozvědět nic. Informace Kongresu Poláků v ČR Navrácení statků polských organizací – Matice
školská a „Beskid Śląski“ na území
Československé republiky zahájily činnost v 1920 roce. Jejich hospodářská
činnost umožnila získat značný majetek, zejména budovy a pozemky. Po připojení
Zaolzí k Polsku oba spolky byly zapojeny do celostátních struktur. Za
německé okupace byly zrušeny, jejich majetek zabavili Němci, a čelní
funkcionáři byli pronásledování. Po II světové válce podle zákona oba spolky
oznámily obnovení činnosti. České úřady mlčely, nakonec v letech 1947-1948
sdělily, že nesouhlasí s obnovením jejich činnosti. Zabavený Polákům Němci
majetek, české úřady Polákům nevrátily. Po 1989 roce, po zhodnocení právního
stavu, Matice školská a „Beskid Śląski“ zaslaly bezpočet memoáru a žádostí
vládám (…), žádaly vážňé naložení s touto záležitostí, zahájení jednání
kompetentních úřadů. V odpovědi vždy bylo zdůrazněno, že česká strana tyto
postuláty bude řešit přátelsky. Podvojné názvosloví – Podle zákona
z 2006 roku je umožněno v obcích, kde žije více než 10% polské
menšiny a jejich zástupcí žádají zavedení dvojjazyčné názvosloví. Dopisy do
městských a obecních rad byly již zaslány v 18 obcích z 31. I když
obce a města to většinou vyřizují kladně (výjimkou je Třinec a Hnojník),
zavádění se prodlužuje nebo odkládá z důvodů chybějících prováděcích
předpisů. Veřejnosti je tato záležitost prezentována nikoliv jako povinnost státu
a realizace menšinových práv, ale jako žádost polské menšiny. Plná
dvojjazyčnost, jak to je napsáno v zákoně o obcích, nebyla zavedena ještě
v žádné zaolzanské obci. Uznávání vědeckých titulů studujích
v Polsku – Tento problém se objevil nedávno. Česká advokátní komora odmítá
zapsat absolventy polských právnických fakult na advokátní seznamy. Proto tito
absolventi nemohou otevřít vlastní advokátní kanceláře. Komora argumentuje
nízkou úrovní právnických fakult Polsku a rozdílnými právními systémy obou států
(…). Jiným problémem je záležitost používání akademických titulů. Obsah posudku Polské národní sekce
Politického hnutí Coexistentia-Soužití na téma Zprávy z 2009 r.
Ministerstva zahraničních věcí Polské republiky o Zaolzí Zpráva Velvyslanectví PR v Praze
Záležitost polské menšiny v Československu není jevem, který se
podle MZV objevil po ukončení I světové války. Jeho začátek je v záludné
české agresi na Polsko v 1919 roce. O této agresi, v době kdy Polsko
bojovalo s bolševíky o svou státní existenci, zpráva mlčí.
Více jak čtyřnásobný pokles počtu Poláků na Zaolzí od 1919 do 2001
dokládá narušování práv Poláků v ČR (Československu). Tento pokles byl
způsoben mj. nátlakem na polské rodiče včetně možnosti ztráty zaměstnání
(předválečné období), rušení polského školství (1962-1982), o zrušení polské
školy Třinec-Terasa zpráva mluví nepravdivě, škola již není samostatná, rušení
polského školství dokládá mj. vyhození dynamitem do povětří v 1987 roce
budovy polského gymnázia v Orlové, dále zrušení elokovaných tříd
v Karviné.
Definice „českých Poláků“ je nešťastná, urážející, hraničící
s diskreditací rodilých Poláků a polských občanů bydlících v ČR.
Nezahrnuje sporu, který sílí mezi těmi, kteří jednoznačně odmítli polskou národnost
a těmi kteří při polské národností trvají. Tzv. „škoprtocy“ si vzpomínají své
polské kořeny jen, když se vprošují do přízně úřadů PR.
Záležitost demografické struktury dosud nebyla vědecký zpracována.
Největší problém vidíme ve scházející dopravní struktuře (scházející školní
autobusy) a nevhodném zacházení s potřebami pracujících rodičů. Chybí také
systém popularizace kladů vzdělávání v obou jazycích a péče o žáky.
Zdůvodňování poklesu Poláků snižující se porodnosti je zástupným tématem.
Kromě Klubu Polského v Praze nemůžeme zapomenout o „Polunusu“
v Brně, sdružení „Szkoła Polonijna“ v Praze a akademickém sdružení
„Jedność“ SA„J“, který sdružuje studenty. Pamatovat je také nutno o družstvu
Spółdzielnia Dom Polski v Ostravě.
Nejdůležitějším zázemím je 15-tisícová členská základná polských
sdružení, které tvoří organizační páteř polskosti v ČR.
Příslušnost do evangelické církve augsburského vyznání – to je pouze
část pravdy. Je nepochopitelné, proč byla vynecháná společnost polských
katolíků, kteří na Zaolzí tvoří většinu. Možná je to spojeno s projevy
šovinistické činnosti českých farářů, kteří značně omezují počet polských
bohoslužeb, a na polských bohoslužbách kážou pouze česky.
Nepochopitené je, proč nebyli uvedeni jiní polští podnikatelé, kteří
hojně podporují společenskou činnost, např. bratři Wałachové – majitelé firmy
WALMARK, bratří Czudkové – majitelé firmy AUTOSERVIS CZUDEK, bratři Stopové –
majitelé firmy EMTEST, rodina Janiczků majitelů firmy JAP TRADING, rodiny
Kołorzů majitelů firmy PROMILK, Mariana Pijarského – předsedy výboru firmy
ASSECO, nedávno zemřelého Karola Michalského spolumajitele firmy KATIM, Leszka
Wronku významného podnikatele v šoubyznysu a stovky dalších majitelů
právních subjektů, kteří podporují Místní skupiny PZKO a akce těmito skupinami
pořádáné.
Schází komentář, že 5% volební práh je pro polskou menšinu
nepřekonatelný, nezohledňuje skutečnost, že politické hnutí
Coexistentia-Soužití se snaží tento volební práh snížit. Schází informace, že
senátorem je Igor Petrov z Třince, který má polsko-bulharské kořeny, a
také to nejdůležitější, že politické hnutí Coexistentia-Soužití má
v samosprávě 40 zástupců, kteří plní funkce místostarostů ve Vendryni a
Chotěbuzi a členů rad. Kromě toho i z jiných politických stran působí
v samosprávách Polácí, např. Andrzej Feber starosta Stonavy, Stanisław
Ćmiel starosta Komorní Lhotky, místostarostů v Dolní Lomné, Českém Těšíně,
Jablunkově, Bystřici, Smilovicích, Ropici a Horní Suché.
Není pravdou, že na území ČR se nevyskytují projevy nesnášenlivosti a
diskriminace. Už samotná skutečnost, že české právo diskriminaci, netoleranci a
xenofibii hodnotí jako přestupek, nikoliv jako testný čin, znemožňuje účinnou
ochranu. To že evropské standarty nejsou ještě zavedeny do českého právního
řádu dokládá petice zástupců Polské národní sekce v Evropském parlamentu. Ve
školství menší počty žáků jako výjimky schvalují místní zastupitelstva, a tyto
systematicky odmítají taková řešení, což znemožňuje otevřít neúplné třídy.
Ministerstvo vnitra dle zákona nemůže ingerovat do činnosti samospráv. Ve
věci zabavených majetků dokumentace Kongresu Poláků v ČR byla předáná
státním orgánům, ale ta se omezuje jen na statky Matice školské, PTTS „Beskid
Śląski“ a sdružení „Braterstwo“ v Horní Suché. Naopak názor Polské národní
sekce Politického hnutí Coexistentia-Soužití je obecnější a je všeobecně známý.
Rámcová úmluva v zásadě nebyla zavedena do právního pořádku ČR.
Tvrzení, že byla zavedena jejím přijetím je klamné.
Obraz Polska a Poláků hodnotíme jako kladný, s výjimkou
regionálního tisku, kde jsou zveřejňovány útočné anonymní články od čtenářů
s uvedením, že redakce nezodpovídá ze tyto názory. Na stránkách www se
objevují informace a diskuse tak pomlouvačné, že narušují zákony ČR. Přesto nejsou
odstraňovány a jejich provozovatelé nejsou popotahování k trestní
zodpovědnosti.
Chybí informace, zde se jedná o učebnice české pro české školy nebo o
učebnice pro školy s polským jazykem vyučovacím. Informace Kongresu Poláků v ČR
Chybí sdělení skutečnosti, že v současné situaci je nutné, aby obě
vysoké strany – ČR a PR z důvodu společné příslušnosti do evropské
společnosti, zavázaly se spolu zpracovat smlouvu k zavedení Rámcové úmluvy
Rady Evropy podle čl.18, která by chránila autochtonní polské obyvatelstvo
v ČR.
Uznávání vědeckých titulů má tato smlouva také obsahovat. Polská národní sekce zpracovala v bodech problematiku, kterou
neobsahovala zpráva, kterou zpracoval J.Szymeczek (…). Zpráva zveřejněná MZV PR je neúplná, a
povrchně popisuje tak důležité oblasti života národního sebeurčení Poláků
v ČR. Procedura přípravy zprávy je chybná. Zdá se nutné, aby byla
konzultována s nezávislými středisky, které nejsou závislé na financování
svéčinnosti vládou státu, kde bydlí. V Českém Těšíně, 4. ledna 2010 Stanisław Gawlik, předseda Polské národní
sekce COEX A Magyar Kultúra Napja Den maďarské kultury Mint
minden évben, az idén is a csehországi magyarok január 22-én megünnepelték a
Magyar Kultúra Napját. Ez alkalommal a
Cseh- és Morvaországi Magyarok Szövetsége megemlékezést rendezett a Prágai
Magyar Kulturális Központban, melyen többek között a Coexistentia-Együttélés
Politikai Mozgalom Magyar Nemzeti Tagozatának számos tajga is részt vett (a
grémiumi tagok közül: Balla Lajos, Bredár Gyula, Dědinová Mária, Fucsik István,
Jessó Albert, Kocsis László Attila, Labancz László, Palágyi István György,
Troskó Zoltán). A Magyar Kultúra Napja arra a napra esik,
amikor Kölcsey Ferenc 1823. január 22-én megírta költeményét – a magyar Himnusz
szövegét. A Himnusz zenéjét Erkel Ferenc, a Nemzeti Színház karmestere
komponálta 1844-ben, mellyel a kiírt pályázat nyertese lett. 1990-ben az
Országgyűlés a Himnuszt a Címer és a Zászló mellé mint nemzeti jelképeinket az
Alkotmányba iktatta. Az ünnepség, mely Szőke Lászlónak, a
Magyar Köztársaság csehországi rendkívüli és meghatalmazott nagykövetének
védnöksége alatt zajlott le, egyben az Erkel Ferenc Emlékév megnyitó
rendezvénye is volt. Ugyanis az idén van a zeneszerző születésének 200.
évfordulója. Az ünnepségen elhangzott Dr. H.Tóth István
docens előadása a Himnusz szövegének szerkezeti és tartalmi összetételéről,
keletkezésének hátteréről, továbbá Kaposi Gergelynek, a Győri Nemzeti Színház
zeneigazgatójának előadása a Himnusz zenéjéről, összehasonlítva azt más
nemzetek himnuszával. Bemutatásra került sor néhány felvétel is az 1844-es
pályázatra beküldött többi szerzeményekből. Fellépett a MILLE DO(re)MI Prágai
Magyar Kórus, melynek tagjai nem csak szépen énekeltek, de remekül szavaltak
is. Az ünnepség a Himnusz közös eléneklésével zárult. Jako každý rok, i letos oslavili Maďaři
v České republice 22 ledna Den maďarské kultury. Při této příležitosti
Svaz Maďarů žijících v českých zemích uspořádal v Maďarském kulturním
středisku v Praze vzpomínkovou akci, které se mimo jiné zúčastnila i řada
členů Maďarské národní sekce Politického hnutí Coexistentia-Soužití, z řad
členů grémia: L.Balla, Gy.Bredár, M.Dědinová, I. Fucsik, A.Jessó,
S.Kárász,L.A.Kocsis, Á.Kosár,L.Labancz,I.Gy.Palágyi, Z. Troskó Den maďarské kultury připadá na den, kdy
Ferenc Kölcsey napsal 22. ledna 1823 svou báseň – text maďarské Hymny. Hudbu
Hymny komponoval Ferenc Erkel, dirigent Národního divadla v roce 1844,
čímž se stal vítězem vypsané soutěže. V roce 1990 Parlament MR vtělil
Hymnu vedle Státního znaku a Vlaky do Ústavy.
Slavnost, která proběhla pod záštitou
Lászlóa Szőkeho, mimořádného a zplnomocněného velvyslance Maďarské republiky
v České republice, byla zároveň i zahajovací akcí Memoriálu – Pamětního
roku Ference Erkela. Letos bude totiž 200. výročí skladatelova narození. Na slavnosti odzněla přednáška Doc. Dr.
Istvána H.Tótha o kompozici textu Hymny a o pozadí jeho vzniku, dále přednáška
Gergelye Kaposiho, hudebního ředitele Národního divadla v Győru o hudbě
Hymny, porovnávaje ji s hudbou hymny jiných národů. Byly předvedeny též
některé ukázky ze skladeb přihlášených do soutěže vyhlášeného v roce 1844.
Vystoupil Pražský maďarský pěvecký sbor MILLE DO(re)MI, jehož členy ne jenom
pěkně zpívali, ale také skvěle recitovali. Slavnost byla ukončena společným
zazpíváním Hymny. (KLA) Plán práce Maďarské národní sekce (MNS) politického hnutí
Coexistentia-Soužití-Együttélés-Wspólnota-Spivžittja (COEX) na rok 2010 Tento plán
práce MNS vychází z programu COEX, schváleného na XI. Kongresu
v květnu 2009, z usnesení republikových orgánů Hnutí, konventu a
grémia MNS. Bude doplněn o příslušné body připravovaného „Plánu práce Hnutí –
časového plánu zasedání Republikové rady a Výkonné rady na rok 2010“, jenž má
být schválen a nejbližším zasedání Republikové rady. 1) Pravidelné zasedání Grémia MNS, nejméně jednou
měsíčně 2) Součinnost při
přípravě zasedání Republikové rady a
Výkonné rady COEX 3) Spoluúčast s Polskou
národní sekci na uspořádání akcí k 20. výročí založení COEX – slavnostní zasedání v březnu v Chotěbuzi, mezinárodní konference v září
v Praze, vydání Pamětní knihy – sborníku dokumentů o 20-leté činnosti COEX 4) Konání konventu MNS (duben-květen) 5) Podílet se na zajištění aktivní účasti COEX v letošních
parlamentních a komunálních volbách 6) Zasazovat se o obnovu činnosti Asociace národnostních sdružení a
prosazovat, aby Asociace iniciovala vydávání společného informačního periodika 7) Spoluúčast s ostatními maďarskými menšinovými organizacemi
na organizování slavnostních shromáždění z příležitosti státních a národních svátků a významných
výročí maďarského národa (15. březen, 20. srpen a 23. říjen) 8) Spoluúčast na organizování vzpomínkových oslav na počest padlých
maďarských vojáku v 2. světové válce v Rájově – Zlatá Koruna (květen) 9) Uspořádání již
tradičních vzpomínkových svatoštěpánských oslav (20. srpna) 10) Nadále pečovat o uchování
památky hraběte Jánose Esterházyho a podílet se na přípravě jeho rehabilitace 11) Zapojit se do Programu
Rodostó na záchranu dokumentů tvořících součást maďarského národního kulturního dědictví, jež jsou ve vlastnictví Maďarů žijících
v České republice – bude-li příslušnými institucemi Maďarské republiky přijat daný projekt 12) Iniciovat vydání pamětní
knihy ke 100. výročí narození předního maďarského orientalisty působícího na UK v Praze Prof.
Dr. Józsefa Blaskovicse, CSc. 13) Vypracovat spolu se
zainteresovanými organizacemi projekt na zřízení informačního a koordinačního
fóra všech maďarských menšinových organizací v České
republice, které by se v budoucnu transformovalo jako jejich zastřešující organizace do Rady Maďarů v České
republice za účelem jednotné reprezentace maďarské národní menšiny
v České republice (obdoba Rady Poláků v České republice). Projekt
projednat s jednotlivými občanskými sdruženími maďarské menšiny
v České republice 14) Průběžně sledovat plnění
Evropské charty regionálních či menšinových jazyků státní správou České republiky 15) Pohotově reagovat na
jakékoliv projevy státních, společenských nebo jiných zájmových organizacích ve světě, hlavně v České republice a v zemích
Evropské unie, které jsou neslučitelné s lidskými právy, zejména s právy menšin 16) Spolupracovat se všemi
menšinovými organizacemi v ochraně a uplatňování menšinových práv, zejména v rámci COEX i mimo něj Parlamentní volby v Maďarsku Mimořádný a zplnomocněny velvyslanec
Maďarské republiky v České republice, Jeho Excelence Dr.László Szöke se dopisem
obrátil na předsedu Maďarské národní sekce politického hnutí Coexistentia
Dr.Lászlóa Attilu Kocsise, aby dal na vědomí členům Maďarské národní sekce
informaci o nadcházejících volbách v Maďarsku a o možnosti voličů odevzdat své
hlasy na Velvyslanectví Maďarské republiky v Praze. Text dopisu s uvedenou informaci
otiskujeme níže: PhDr. Kocsis László Attila úr
részére Coexistentia – Együttélés
Politikai Mozgalom Magyar Nemzeti Tagozatának elnöke Tisztelt Elnök Úr! Noha a Coexistentia – Együttélés
Politikai Mozgalom tagjainak jelentős részét valószínűleg nem érinti, szeretném
felhívni a figyelmét és tájékoztatni, hogy az országgyűlési képviselők 2010.
évi általános választásának első fordulója a magyarországi szavazókörökben
2010. április 11-én, második fordulója 2010. április 25-én kerül
lebonyolításra. Az országgyűlési képviselők megválasztásának szabályait
meghatározó törvény, valamint a választási eljárásról szóló törvény
rendelkezései szerint az általános országgyűlési választások során a külföldön
tartózkodó választópolgárok a Magyar Köztársaság nagykövetségein és
főkonzulátusain gyakorolhatják választójogukat. A választás első fordulójára a
prágai Magyar Nagykövetségen (cím: Pod Hradbami 17, 1600 00, Praha 6) - a
magyarországi szavazás napját megelőző 7. napon -, azaz 2010. április 4-én
kerül sor. A választás második fordulója a külképviseleteken a
magyarországi szavazás napján, tehát 2010. április 25-én történik. A külképviseleten az a nagykorú, a Magyar
Köztársaságban bejelentett lakóhellyel rendelkező, a magyarországi lakóhelye
szerinti választói névjegyzéken szereplő magyar állampolgár szavazhat, aki
a szavazás időpontjában külföldön tartózkodik. Ezen túlmenően a külképviseleten
való szavazás feltétele, hogy a magyarországi lakóhely szerinti helyi
választási iroda vezetője (a település jegyzője) a választópolgárt – saját
kérésére – a külképviseleti névjegyzékre felvegye. A külképviseleti
névjegyzékbe vétel iránti kérelem benyújtásának határideje 2010. március 19. A külképviseleti szavazásra vonatkozó
pontos információk, valamint a külképviseleti névjegyzékbe történő felvételhez
szüksége kérelem formanyomtatványa az alábbi, folyamatosan frissülő
webhelyekről érhetőek el: Hirdetmény az országgyűlési képviselők
2010. évi általános választásáról – http://www.valasztas.hu/hu/parval2010/index.html Az Országos választási Iroda
tájékoztatója - http://www.kum.hu/NR/rdonlyres/CCC95447-133F-43F6-B83C-7A7B3586FFCB/0/parval2010_taj.pdf Szavazás külföldön - http://www.valasztas.hu/hu/parval2010/356/356_7_1.html Kérelem a külképviseleti
névjegyzékbe történő felvételhez - http://www.valasztas.hu/hu/download/135/mell_04_minta_kuvi_felveteli_kerelem.pdf
Kérem, szíveskedjék a 2010. évi magyar
parlamenti választásokra, valamint a külképviseleti szavazásra vonatkozó fenti
információkról tájékoztatni a Coexistentia –
Együttélés Politikai Mozgalom Magyar Nemzeti Tagozatának tagjait. Tisztelettel: Dr.Szőke László nagykövet |
|||||||